Sven Hedin

Sven Anders Hedin (ur. 19 lutego 1865 w Sztokholmie, zm. 26 listopada 1952 tamże) – szwedzki podróżnik i geograf. Wsławił się głównie jako autor pierwszych szczegółowych map Pamiru, pustyni Takla Makan, Tybetu i Himalajów. Zajmował się również badaniem jedwabnego szlaku.

Biografia

W latach 1886–1892 studiował geologię, mineralogię, zoologię oraz łacinę na uniwersytetach w Sztokholmie, Uppsali, Berlinie i Halle. Jednym z jego nauczycieli był Ferdinand von Richthofen, znany niemiecki geograf. Podczas studiów podróżował po Kaukazie, Persji i Mezopotamii. W 1889 został tłumaczem szwedzkiej delegacji rządowej w Teheranie i w ciągu następnych dwóch lat zwiedzał Turkiestan Zachodni i Chorasan

W 1902 otrzymał nobilitację, ostatnią przyznaną przez szwedzkiego monarchę.

W latach 1892–1935 odbył wiele ekspedycji do Azji Centralnej. Najważniejsze to:

• 1893–1897: badania Tienszanu, przejście przez Pamir i Takla Makan, następnie od jeziora Lob-nor przez Kunlun do Pekinu. Podczas tej wyprawy odkrył ruiny starożytnego miasta Loulan. Atakując szczyt Muztagh Ata osiągnął wysokość 6300 m n.p.m., z której musiał zawrócić z powodu choroby górskiej.
• 1899–1902: przejście przez Takla Makan do Tybetu. Nieudana próba dotarcia w przebraniu buddyjskiego mnicha do Lhasy.
• 1905–1909: przejście przez Persję i Indie Brytyjskie do Tybetu. Pierwsze w historii badania Transhimalajów, zwanych później przez jakiś czas Górami Hedina, odkrycie źródeł Brahmaputry, Indusu i Satledźu.
• 1916: pobyt w Mezopotamii i Palestynie.
• 1927–1935: badania pustyni Gobi i Mongolii. Wyprawa, w której uczestniczyli uczeni ze Szwcji, Niemiec i Chin, odkryła 327 ruin miast i budowli, przeprowadziła badania odcinków Wielkiego Muru Chińskiego i założyła pierwsze stałe stacje meteorologiczne w tej części Azji. W trakcie tej wyprawy poznał Czang Kaj-szeka.

W latach I wojny światowej (1915) odbył podróż na front wschodni, zwiedził wówczas południowe tereny Polski w tym m.in. okolice Gorlic. Do ważnych wypraw Hedina należy też podróż dookoła świata przez Amerykę Pn., Japonię, Mongolię i Syberię w 1923.

Wszystkie te wyprawy przyniosły ogromną ilość materiałów naukowych, opublikowanych w 55 tomach oraz mapę Azji Środkowej, publikowaną w arkuszach od 1941. Do najważniejszych publikacji popularnonaukowych Hedina należą: Through Asia (1898), Southern Tibet (t. 1-13, 1917-1922), My Life as an Explorer (1926), The Silk Road (1938).

Silne kontrowersje wzbudzały proniemieckie sympatie Hedina (zwłaszcza podczas obu wojen światowych) oraz jego kontakty z licznymi prominentnymi postaciami niemieckiego nazizmu.

W latach dwudziestych podczas wyprawy na pustynię Gobi w Mongolii Wewnętrznej odnajdywał też skamieniałości.