Tytus Chałubiński

Tytus Chałubiński (ur. 29 grudnia 1820 w Radomiu, zm. 4 listopada 1889 w Zakopanem, syn Szymona i Teodozji z Wnorowskich) – polski lekarz, profesor patologii, miłośnik przyrody. Był współtwórcą Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej. Na jego cześć nazwano Wrotami Chałubińskiego jedną z przełęczy w głównej grani Tatr. Popularyzator Zakopanego, w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju tej miejscowości. Jeden z prekursorów polskiego klimatolecznictwa; jego staraniem Zakopane zyskało pod koniec XIX wieku status stacji klimatycznej jako kurort wspomagający leczenie chorób płucnych.

W latach 1838–1840 studiował medycynę na Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie. Po zamknięciu Akademii Wileńskiej kontynuował studia na Uniwersytecie w Dorpacie. Członek korporacji akademickiej Konwent Polonia. Dyplom doktora medycyny i chirurgii uzyskał na Uniwersytecie Juliusa-Maximiliana w Würzburgu 13 lipca 1844 r.

Od roku 1845 mieszkał w Warszawie, praktykę lekarską rozpoczął w Szpitalu Ewangelickim. Praktykował jako lekarz w Tomaszowie Mazowieckim (według Tadeusza Seweryna). Uczestniczył jako lekarz w powstaniu węgierskim 1848. 30 stycznia 1849 roku został wybrany na sekretarza Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego. W 1861 r. został członkiem Delegacji Miejskiej.

Należał do ludzi o szerokich horyzontach i wszechstronnych zainteresowaniach, zarówno w zakresie nauk humanistycznych, jak i przyrodniczych. Był z wyboru lekarzem. Zajmował się także filozofią medycyny i należał do polskiej szkoły filozofii medycyny.

Z zamiłowania był przyrodnikiem. Zajmował się badaniem tatrzańskich mchów. Na jego cześć nazwano gatunki bruzdnic: Peridinium chalubinskii i Chalubinskia tatrica. Rozpropagował w Polsce turystykę tatrzańską. Był wielkim przyjacielem i opiekunem górali. W czasie wypraw w Tatry często towarzyszył mu Sabała. Pomnik ich obu stoi w centrum Zakopanego, u zbiegu ulic Chałubińskiego i Zamoyskiego. Drugi zakopiański pomnik Chałubińskiego, przy ul. Chramcówki, dłuta Wojciecha Korpala, ufundowany przez doktora Andrzeja Chramca w 1901 roku, został po całkowitej dewastacji odrestaurowany w roku 2006 przez Fundację Pokolenia-Pokoleniom.

Pierwszą jego żoną była Antonina Kozłowska. Po jej śmierci ożenił się z Anną Leszczyńską. Z drugiego małżeństwa miał syna Ludwika oraz córkę Jadwigę, żonę Jana Alfonsa Surzyckiego. Trzecią jego żoną była Antonina Wilde, jego pierwsza miłość z czasów studenckich.

Pochowany został na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem 8 listopada 1889 r.