Powiedz o tym miejscu
pl

Udalryk Krzysztof Radziwiłł

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
28.02.1712
Data śmierci:
21.07.1770
Kategorie:
generał, książę, pisarz (skryba), poeta, poseł, tłumacz
Narodowość:
 polska
Cmentarz:
Określ cmentarz

Udalryk (Ulryk) Krzysztof Radziwiłł herbu Trąby (ur. 28 stycznia 1712 w Zdzięciole, zm. 21 lipca 1770) – książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, pisarz wielki litewski od 1762 roku, generał lejtnant od 1748, generał major kawalerii litewskiej od 1743, koniuszy litewski 1734-1762, poseł na sejmy, w 1762 odznaczony Orderem Orła Białego, kawaler rosyjskiego Orderu św. Aleksandra Newskiego. Poeta, pisarz, tłumacz, mówca i erudyta.

Syn Mikołaja Faustyna, miecznika litewskiego, późniejszego wojewody nowogródzkiego, i Barbary Zawiszanki Kieżgajłówny, wojewodzianki mińskiej. Wykształcony w kolegium o. Pijarów w Warszawie. Szlify oficerskie zdobył w Akademii Rycerskiej (Ritter-Akademie) w Legnicy w latach 1729-1730, a następnie podróżował po Europie. Od 1734 koniuszy Wielkiego Księstwa Litewskiego, od 1747 regimentarz generalny wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego, w polityce pensjonariusz dworu rosyjskiego, a stronnik Prus. Był posłem województwa bracławskiego na sejm 1746 roku. W roku 1764 podpisywał się już jako "generał lejtnant od kawalerii wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego".

W roku 1740 poślubił Zofię z Rejów, primo voto Janową Pepłowską (zm. 1748). W roku 1767 ożenił się z Eleonorą Kamieńską. Znaczną część swego życia spędził na swoich majątkach na Wołyniu (m.in. Tajkury). Podejmował nieudane próby ingerowania w politykę, w obronie praw "liberum veto". Przez współczesnych charakteryzowany jako ekscentryk i wizjoner, zdolny i oczytany, ale ze skłonnością do awanturnictwa. Wielokrotnie popadał w kłopoty finansowe. Z tego powodu urządził zajazd na rodzinny dwór w Berdyczowie i przejął go.

Twórczość

Napisał przeszło 50 dzieł wierszem i prozą, m.in.: „Słowo nie w swojej przyzwoitości opisane” (po 1764), „Opisanie zgryzot ludzkich we wszystkich stanach” (1741), „Elegie moralne” (druk. w I tomie „Zbioru rytmów...” Elżbiety Drużbackiej, 1752), „Uczone zabawy wierszem i prozą” (rękopis), „Kunsztu kochania argumentów cztery” (druk. w "Głosie Warszawskim", 1910). Zgromadził dużą bibliotekę, znał wiele języków, m.in. grecki, niemiecki, francuski, włoski, angielski.

Ważniejsze dzieła i mowy

  1. Opisanie wszystkich nacji w Europie znajdujących się, powst. od roku 1728, niewydane
  2. Opisanie zgryzot ludzkich we wszystkich stanach, Poczajów 1741; tytuł według Korbuta (za J. A. Załuskim i A. Brücknerem); według Estreichera (za J. D. A. Janockim): Opisanie nędzy ludzkiego żywota we wszystkich stanach
  3. Mowa... posła na sejm z województwa bracławskiego. A. D. 1746, (Lublin 1746)
  4. Historia uniwersalna zawierająca w sobie historię świętą, świecką i kościelną, począwszy od stworzenia świata po nasze czasy ku pożytkowi... panny Elżbiety Rejówny t. 1-5, powst. 1748-1756; t. 1 w rękopisie Biblioteki Akademii Nauk USRR w Kijowie (Arch. Chreptowiczów, sygn. I 6043, pt. Historia powszechna); 14 ark. tego tomu wyd. (brak miejsca wydania 1758); druk przerwany w środku zdania(!)
  5. Diariusz podjazdu mego na hajdamaków z Berdyczowa ekspediowanego r. 1749, brak miejsca i roku wydania
  6. Elegie moralne, wyd. J. A. Załuski w: E. Drużbacka: Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych, Warszawa 1752 "Zebranie Rytmów przez Wierszopisów Żyjących lub Naszego Wieku Zeszłych Pisanych" nr 1; przedr. w: E. Drużbacka: Poezje t. 1-2, Lipsk 1837; J. Sokołowska, K. Żukowska: Poeci polskiego baroku t. 2 (Warszawa 1965)
  7. Wiersz... na pochwałę... Elżbiety Drużbackiej, skarbnikowej żydaczewskiej, w Rzemieniu nad Wisłoką rezydującej, wyd. J. A. Załuski, jak wyżej poz. 6; przedr. J. Sokołowska, K. Żukowska, jak wyżej poz. 6
  8. Krytyki światowe, albo satyry, do różnych stanów i kondycji ludzi ściągające się, przez niewiadomego we francuskim języku autora w Paryżu wydane, a przez syna ojczyzny polskiej, poniżej wiadomością o autorze w kilku wierszach wyrażonego, na wiersz ojczysty przetłumaczone z przydatkiem piszącego rytmem polskim tę księgę na pożytek moralny wszystkich żyjących ludzi w roku 1754 światu ogłoszone, rękopisy: Biblioteka Lenina w Moskwie, sygn. P 218, nr 527; Biblioteka Zamoyskich; fragmenty ogł. I. Chrzanowski w: Z dziejów satyry polskiej XVIII w., Warszawa 1909; cz. 1-2: w cz. 1: 10 satyr poprzedzał Dyskurs o szczęśliwości życia wiejskiego; w cz. 2: Wyroki życia ludzkiego (w 89 punktach); oryginał francuski nieodnaleziony
  9. Oda animująca monarchów wojujących do pokoju... R. P. 1763 d. 14 stycznia immediate przed zawarciem pokoju hubertsburskiego napisana, brak miejsca wydania (1763); Warszawskie Extraordynaryjne Tygodniowe Wiadomości" 1763 nr 15
  10. Kopia listu... pisanego do stanów W. Księstwa Litewskiego skonfederowanych die 28 Junii 1764, brak miejsca wydania (1764); rękopis: Ossolineum, sygn. 1404/II
  11. Exposé du droit d'ordination ou Pacta familiae de la maison des Radzivilles présenté... aux ministres des cours étrangères..., Warszawa (1764)
  12. Mowa... miana na audiencji publicznej w Warszawie d. ... września 1764, brak miejsca i roku wydania
  13. Mowa... miana na generale pruskim w Grudziądzu 31 października 1764, rękopis znajdował się w Ossolineum, sygn. 1426/II (obecnie we Lwowie)
  14. Słowo nic w swojej przyzwoitości opisane, brak miejsca i roku wydania
  15. Uczone zabawy wierszem i prozą, rękopis znajdował się w Bibliotece Krasińskich; stąd Kunsztu kochania argumenty cztery ogł.: "Głos Warszawski" 1910 nr 36; W. Konopczyński w: Od Sobieskiego do Kościuszki, Warszawa (1921)
  16. Próba kunsztu wojennego, niewydana.

Utwory swe zamieszczał ponadto w czasopismach: "Monitor" (zobacz Przekłady poz. 2); "Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone" (tu: O wynalezieniu moim machiny, która na stawie płynąc staw z wszelkiego wyczyszcza zielska, 1761, s. 685-696).

Przekłady

  1. Dyssekcja mózgownicy ptitmetra, czyli fonfornisja, tłum. w Rejowcu 26 kwietnia 1766, niewydana, (przekład ze "Spectatora")
  2. A. l. Thomas: Do ludu, "Monitor" 1768 nr 22
  3. P. Corneille: Medea, niewydane
  4. P. Corneille: Polieukt, niewydane
  5. E. Boursault: Komedia Ezopowa, niewydane; fragmenty w jęz. białoruskim przytacza A. Brückner w: Dzieje literatury polskiej w zarysie t. 1, Warszawa 1903
  6. Sofokles: Antygona, fragm., niewydane
  7. J. B. Racine: Thebaida, rękopis: Państwowe Centralne Archiwum Historyczne w Kijowie (sygn. 1, 129, 257)
  8. J. F. de Bielefeld: Listy familijne, niewydane.

Listy

  1. 198 listów z lat 1722-1770, rękopisy: Archiwum Główne Akt Dawnych (Archiwum Radziwiłów, dz. IV: Listy, teka 39, koperty 569-576
  2. Korespondencja z: B. Radziwiłłową z lat 1742-1754, M. Radziwiłłem z lat 1742-1755, Z. Radziwiłłową z lat 1742-1765, I. Rzyszczewskim z lat 1749-1760, J. Potockim z lat 1744-1749, W. Mitzlerem de Kolof z lat 1756-1762, A. K. Czartoryskim z roku 1759, J. K. Branickim z roku 1754, J. Sanguszką z roku 1754, P. Gołębiowskim z roku 1747, H. Brühlem z lat 1752 i 1757, Des Issarts z roku 1749, baszą chocimskim z roku 1761, chanem z roku 1761, G. Benoit z roku 1762, ministrem z roku 1758, T. Dobrzyckim, R. Jałowieckim, J. Rzepą z lat 1749-1752; fragmenty ogł. W. Konopczyński w: Mrok i świt, Warszawa 1911
  3. Korespondencja z J. A. Załuskim z lat 1747, 1750-1751; rękopisy: Biblioteka Narodowa, sygn. 3247, 3250-3251
  4. Do: W. Mitzlera de Kolof z lat 1757-1758, I. Rzyszczewskiego z roku 1758, A. P. Biestużewa-Riumina z roku 1757, M. Czartoryskiego z roku 1758, T. Dunina z roku 1757, ks. Michałowskiego z roku 1758, S. Konarskiego z 6 stycznia 1762, J. K. Branickiego; rękopisy: Lw. Państw. Nauk. Bibl. (Zbiory Bawrowskich, sygn. 251/III); list do S. Konarskiego znajduje się także w Bibliotece Czartoryskich, sygn. 1950
  5. Do K. Radziwiłła z 6 listopada 1762, rękopis: Ossolineum, sygn. 1076/II
  6. Do J. Mniszcha z 5 kwietnia 1763, rękopis: Biblioteka Czartoryskich, sygn. 3854
  7. Do starosty Oryszkowskiego z roku 1765 i kopia listu do Kamieńskiego, wojskiego wołyńskiego z roku 1767; rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 6147, t. 12
  8. Do carowej Katarzyny II z 15 czerwca 1770; rękopis znajdował się w Archiwum Spraw Zagranicznych w Moskwie
  9. Od S. Konarskiego z 10 grudnia 1761, rękopis: Lw. Państw. Nauk. Bibl. jak wyżej poz. 4 i Biblioteka Czartoryskich, sygn. 1950; ogł. W. Konopczyński w Załącznikach do: Stanisław Konarski, Warszawa 1926, s. 388
  10. Od Fryderyka II króla pruskiego z Wrocławia z 22 kwietnia 1762, rękopis znajdował się w Geheimes Staatsarchiv w Berlinie (Pol. Corr. XXI 383)
  11. Od S. Konarskiego (brak daty), z archiwum pijarskiego ogł. J. Nowak-Dłużewski w: Listy Stanisława Konarskiego, Warszawa 1962.

 

Źródło informacji: wikipedia.org

Brak miejsc

    loading...

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1Mikołaj Faustyn RadziwiłłMikołaj Faustyn Radziwiłłojciec21.05.168802.02.1746
        2Mateusz RadziwiłłMateusz Radziwiłłsyn00.00.176800.00.1818
        3Stanisław RadziwiłłStanisław Radziwiłłbrat08.05.172222.04.1787
        4Jerzy RadziwiłłJerzy Radziwiłłbrat04.02.172113.12.1753
        5Albrecht RadziwiłłAlbrecht Radziwiłłbrat25.03.171700.00.1790
        6Jan Mikołaj RadziwiłłJan Mikołaj Radziwiłłwujek17.05.168120.01.1729
        7Michał Antoni RadziwiłłMichał Antoni Radziwiłłwujek01.10.168729.08.1721
        8Mikołaj RadziwiłłMikołaj Radziwiłłbratanek/siostrzeniec01.08.174800.00.1811
        9Maciej RadziwiłłMaciej Radziwiłłbratanek/siostrzeniec00.00.174902.09.1800
        10Mikołaj RadziwiłłMikołaj Radziwiłłbratanek/siostrzeniec20.10.174603.05.1795
        11Dominik Mikołaj RadziwiłłDominik Mikołaj Radziwiłłdziadek00.00.164327.07.1697
        12Aleksander Ludwik RadziwiłłAleksander Ludwik Radziwiłłpradziadek04.08.159430.03.1654
        13Leon Michał RadziwiłłLeon Michał Radziwiłłkuzyn11.04.172207.03.1751

        Nie określono wydarzenia

        Dodaj słowa kluczowe