Wasilij Czernyszow

Wasilij Wasiljewicz Czernyszow (ros. Василий Васильевич Чернышёв, ur. 1896, zm. 1952) – generał pułkownik, wysoki funkcjonariusz radzieckich organów bezpieczeństwa, m.in. naczelnik Gułagu przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych ZSRR (NKWD).

Rosjanin, urodzony w rodzinie chłopskiej w guberni riazańskiej. W młodości pracował jako bufetowy, później kinooperator i elektromonter. W 1915 roku trafił do wojska, gdzie m.in dowodził drużyną zwiadu. W 1917 roku był członkiem komitetu pułkowego. Do partii bolszewickiej wstąpił w październiku 1917 roku. Od 1917 do 1919 roku był zastępcą przewodniczącego miejskiego komitetu wykonawczego w Riazaniu, a następnie organizatorem wydziału specjalnego komitetu gubernialnego RKP(b) w Riazaniu.

Służbę w organach bezpieczeństwa (WCzK) rozpoczął w 1920 roku, wówczas został naczelnikiem ochrony Północnych Linii Kolejowych, ale jeszcze w tym samym roku mianowano go naczelnikiem 34 dywizji wojsk WCzK w Moskwie, a w lutym 1921 roku – naczelnikiem wojsk WCzK Frontu Turkiestańskiego. Z tą ostatnią funkcją łączył inne: naczelnika ochrony komunikacji Turkiestanu i członka Rady Wojskowo-Rewolucyjnej fergańskiej grupy wojsk. W grudniu 1922 roku został szefem sztabu a następnie starszym inspektorem wojsk OGPU Nadwołożańskiego Okręgu Wojskowego w Samarze. W lipcu 1924 roku skierowano go do Kazachstanu, gdzie objął funkcję naczelnika Oddziału Ochrony Pogranicza (CZPO) w Pełnomocnym Przedstawicielstwie (PP) przy Zjednoczonym Państwowym Zarządzie Politycznym (OGPU). W 1927 roku przeniesiony został do Kraju Dalekowschodniego, na stanowisko pełnomocnika naczelnika , a od 1930 roku naczelnika Zarządu Ochrony Pogranicza i Wojsk GPU. W latach 1930–1934 był naczelnikiem Zarządu Ochrony Pogranicznej i Wewnętrznej (UPWO) Zarządu NKWD (UNKWD) w Kraju Dalekowschodnim, a od 1936 roku także zastępcą naczelnika tegoż Zarządu NKWD. W sierpniu 1937 roku został powołany na stanowisko naczelnika milicji (GURKM) i mianowany zastępcą ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR.

Jako jedyny z zastępców szefa NKWD nie tylko uszedł z życiem z pogromu tzw. jeżowszczyzny, ale zachował swoje stanowisko zastępcy szefa NKWD. W 1940 roku był jednym z współorganizatorów zbrodni katyńskiej. 18 lutego 1939 roku powierzono mu funkcję naczelnika Gułagu przy zachowaniu stanowiska zastępcy szefa NKWD (później MWD), które sprawował do śmierci w 1952 roku. Szefem GUŁagu był do 26 lutego 1941 roku, kiedy został zastąpiony przez Wiktora Nasiedkina. Był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR I i II kadencji.