Wiaczesław Tichonow

Wiaczesław Wasiljewicz Tichonow, ros. Вячеслав Васильевич Тихонов (ur. 8 lutego 1928 w Pawłowskim Posadzie koło Moskwy - zm. 4 grudnia 2009 w Moskwie) – aktor radziecki oraz rosyjski.

Największą sławę przyniosła mu rola Standartenführera SS Stirlitza w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Ponadto Tichonow wystąpił m.in. w filmach, nagrodzonych Oscarem - Wojna i pokój (1969) i Spaleni słońcem (1994). Został uhonorowany m.in. Orderem Lenina oraz tytułami m.in. Ludowego Artysty ZSRR (1974) i Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982).

Młodość i początki kariery

Pochodził z rodziny robotniczej – jego ojciec Wasilij Romanowicz był mechanikiem w przędzalni, a matka Walentyna Wiaczesławowna, opiekunką w domu dziecka. W wieku 13 lat rozpoczął naukę zawodu tokarza, a następnie zaczął pracować w fabryce broni. W 1944 rozpoczął naukę jako student roku zerowego na politechnice. Wbrew woli rodziców, którzy widzieli w nim inżyniera, marzył o zawodzie aktora. W 1945 próbował dostać się na studia do moskiewskiego WGIK. Nie zdał egzaminów, jednak po zakończeniu rekrutacji znalazł się w klasie prof. Borysa Bibikowa. W czasie studiów miał miejsce jego aktorski debiut – w 1948 wystąpił w filmie Siergieja Gierasimowa "Młoda gwardia". Uczelnię ukończył w 1950 z wyróżnieniem. Niestety przez kolejne 10 lat nie otrzymywał żadnych interesujących propozycji, grając poślednie role w Moskiewskim Teatrze Studyjnym, oparte głownie na jego męskiej urodzie. Dopiero w 1958 Stanisław Rostocki powierzył mu rolę traktorzysty Morozowa w produkcyjniaku "Dieło było w Pieńkowie", która zdobyła mu uznanie widzów. Od tego momentu rozpoczęła się jego prawdziwie aktorska kariera – otrzymywał i przyjmował propozycje ról w wielu znaczących filmach kina radzieckiego. Ukoronowaniem tego okresu kariery aktora był udział w nagrodzonej Oskarem megaprodukcji Siergieja Bondarczuka "Wojna i pokój" w której zagrał Bołkońskiego. Za rolę nauczyciela Mielnikowa w kolejnym filmie Rostockiego "Dożyjemy do poniedziałku" otrzymał w 1970 Nagrodę Państwową ZSRR.

Siedemnaście mgnień wiosny

Największą sławę przyniosła mu jednak rola Standartenführera SS Stirlitza (Isajewa) w serialu Siedemnaście mgnień wiosny (1973, ros. Семнадцать мгновений весны, na podstawie powieści Juliana Siemionowa). Niespotykaną popularność jaką cieszył się film w ZSRR i poza jego granicami, przyniosła aktorowi Nagrodę Państwową RFSRR w 1976 i członkostwo w KPZR.

Ostatnie lata

Rola Stirlitza stała się jednocześnie końcem kariery "zaszufladkowanego" aktora. W okresie jaki nastąpił po emisji serialu grywał rzadko i nie były to role znaczące – kimkolwiek by nie był na ekranie, ludzie i tak widzieli w nim radzieckiego wywiadowcę-pracownika specsłużb. Obraz ten ugruntowała rola w serialu TV z 1984 p. t. "TASS upałnomoczien zajawit...".

W 2002 aktor przeszedł zawał serca. Najbliższym szpitalem dla miejsca jego zamieszkania była klinika wojskowa, gdzie go przewieziono. Podczas spisywania danych personalnych, obok imienia i nazwiska na pytanie o stopień podał: "standartenführer".

Śmierć

28 listopada 2009 aktor trafił do Centralnego Szpitala Klinicznego w Moskwie. 3 grudnia przeszedł kolejny zawał i był operowany. Zmarł dzień później. Kondolencje rodzinie zmarłego złożyli Władimir Putin i Dmitrij Miedwiediew.

Życie prywatne

Pierwszą żoną Tichonowa była aktorka Nonna Mordiukowa, z którą przeżył 13 lat i miał syna Władimira (1950-90). Po raz drugi ożenił się z Tamarą Iwanowną, z którą miał córkę Annę.

Filmografia

• 1948 - Młoda gwardia (Молодая гвардия)
• 1950 - W dni pokoju (В мирные дни)
• 1951 - Taras Szewczenko
• 1952 - Maksimka
• 1954 - Ob etom zabywat' nielzja
• 1955 - Zwiozdy na kryljach
• 1956 - Sierdce bjotsa wnow
• 1958 - Dwie rywalki (Дело было в Пенькове)
• 1959 - Cz. P. - Czieriezwyczajnoje proisszestwije
• 1959 - Majowe gwiazdy (Майские звёзды)
• 1959 - Żażda
• 1960 - Sprawa trzynastu (Мичман Панин)
• 1961 - Dwa życia (Две жизни)
• 1962 - Dom na rozstajach (На семи ветрах)
• 1963 - Tragedia optymistyczna (Оптимистическая трагедия)
• 1965 - Bohater naszych czasów (Герой нашего времени)
• 1966 - Beła
• 1967 - Wojna i pokój (Война и мир)
• 1967 - Zosja
• 1968 - Dożyjemy do poniedziałku (Доживём до понедельника)
• 1969 - Siemiejnoje szczastie
• 1970 - Karusiel
• 1970 - Odin iz nas
• 1971 - Jegor Bułyczow i inni (Егор Булычов и другие)
• 1971 - Trzymaj się chmur (Держись за облака)
• 1973 - Siedemnaście mgnień wiosny (Семнадцать мгновений весны)
• 1974 - Rozerwany pierścień (Фронт без флангов)
• 1975 - Biełyj kłyk
• 1976 - Oni walczyli za Ojczyznę (Они сражались за Родину)
• 1976 - ...I drugije oficjalnyje lica
• 1976 - Powiest' o czełowieczeskom sierdce
• 1977 - Biały Bim, Czarne Ucho (Белый Бим Чёрное ухо)
• 1977 - Diałog
• 1978 - Po ulicam komod wodili
• 1978 - Front za linią frontu (Фронт за линией фронта)
• 1979 - Profiesija - kinoaktior
• 1981 - Otpusk za swoj sczot
• 1982 - Front w tyłu wraga
• 1982 - Odnoljuby
• 1982 - Jewropiejskaja istopija
• 1984 - TASS upołnomoczen zajawit...
• 1985 - Bitwa za Moskwu
• 1986 - Pribliżenije k buduszczemu
• 1987 - Apiellacija
• 1987 - Nietierpienije duszy
• 1987 - Najezdniki
• 1988 - Ubit' drakona
• 1989 - Ljubow s priwiliegjami/Gorodskije podrobnosti
• 1991 - Prizraki zieljonoj komnaty
• 1991 - Wiwat, gardemariny!
• 1992 - Biesy
• 1992 - Żriecy i altari
• 1992 - Gardemariny III
• 1993 - Kodieks besczestija
• 1994 - Spaleni słońcem (Утомлённые солнцем)
• 1994 - Kodieks mołczanija-2
• 1995 - Awantjura
• 1996 - Miłyj drug dawno zabytych liet
• 1998 - Zał ożydanija
• 1998 - Soczinienije k Dnju Pobiedy
• 1998 - Bierlinskij ekspriess
• 2006 - Głazami wołka
• 2006 - Andersen. Żyzn' biez ljubowi
• 2010 - Spaleni słońcem 2 (Утомлённые солнцем 2)

Odznaczenia

• Medal "Sierp i Młot" Bohatera Pracy Socjalistycznej (1982)
• Order Zasług dla Ojczyzny III klasy (2003)
• Order Zasług dla Ojczyzny IV klasy (1995)
• Order Honoru (2008)
• Order Lenina (1982)
• Order Rewolucji Październikowej (1978)
• Order "Znak Honoru"
• Medal współpracy wojskowej (2003, FSB)
• Medal "Za zasługi" (2003, SWZ)
• Ludowy Artysta ZSRR (1974)
• Zasłużony Artysta RFSRR (1962)
• Nagroda Państwowa RFSRR im. braci Wasilewskich (1976)
• Nagroda Leninowska (1980)
• Nagroda Państwowa ZSRR (1970)
• Nagroda Leninowskiego Konsomołu (1979)
• Nagroda Prezydenta Fderacji Rosyjskiej (1998)
• Nagroda Państwowa Ukrainy im. Tarasa Szewczenki (1980)