Wiktor Kulikow

Wiktor Gieorgijewicz Kulikow, ros. Виктор Георгиевич Куликов (ur. 5 lipca 1921 w m. Wierchniaja Liubowsza) – radziecki dowódca wojskowy, szef Sztabu GeneralnegoSił Zbrojnych ZSRR i I zastępca ministra obrony ZSRR (1971–1977), głównodowodzący Wojskami Państw Stron Układu Warszawskiego, Marszałek Związku Radzieckiego (1977), Bohater Związku Radzieckiego (1981), doradca ministra obrony Federacji Rosyjskiej, członek Komitetu Centralnego KPZR,deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 7., 8., 9., 10. i 11. kadencji, deputowany doDumy Państwowej Federacji Rosyjskiej.

Życiorys 

Urodził się 5 lipca 1921 w m. Wierchniaja Liubowsza (obwód orłowski) w biednej rodzinie chłopskiej. W Armii Czerwonej od 21 grudnia 1939. W 1941 ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Groznym, w 1947 Wyższą Oficerską Szkołę Broni Pancernej, w 1953 Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego, a w 1959 Akademię Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR.

Uczestnik II wojny światowej – kolejno na stanowiskach: dowódca plutonu, dowódca kompanii motocyklistów, oficer łącznikowy, starszy adiutant (szef sztabu) batalionu czołgów w składzie 41 dywizji pancernej Kijowskiego Specjalnego Okręgu Wojskowego przeformowanego na Front Zachodni, zastępca szefa sztabu 143 samodzielnej brygady pancernej na Froncie Południowo-Zachodnim – do sierpnia 1943. Następnie do końca wojny – szef sztabu samodzielnej brygady pancernej – na Frontach: Kalinińskim, 1 Nadbałtyckim, 2 Białoruskim.

Po wojnie od października 1945 do listopada 1957 pełni służbę na stanowiskach dowódczych i sztabowych – kolejno: dowódca batalionu, zastępca dowódcy pułku czołgów, dowódca pułku czołgów, szef sztabu dywizji oraz dowódca dywizji. Po ukończeniu Akademii Sztabu Generalnego jest wyznaczony na kolejne funkcje: zastępcy dowódcy armii, pierwszego zastępcy dowódcy armii – od 1959 do 1964, dowódcy armii w Leningradzkim Okręgu Wojskowym – do maja 1967.

Od maja 1967–1969 był dowódcą Kijowskiego Okręgu Wojskowego, od października 1969 – do września 1971 – głównodowodzący Zachodnią Grupą Wojsk Armii Radzieckiej, stacjonującą na terytorium NRD. Od września 1971 do stycznia 1977 szef Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR – I zastępca ministra obrony. Od 9 stycznia 1977 – do 25 stycznia 1989 głównodowodzący Wojskami Państw StronUkładu Warszawskiego – pierwszy zastępca ministra obrony ZSRR. Do stycznia 1992 był generalnym inspektorem Ministerstwa Obrony, potem – doradca głównodowodzącego Zjednoczonymi Siłami Zbrojnymi Wspólnoty Niepodległych Państw. Od września 1992 – doradca ministra obrony Federacji Rosyjskiej.

Członek WKP(b) od 1942. Członek Komitetu Centralnego KPZR od 1971. Deputowany do Rady Najwyższej ZSRR od 7. do 11. kadencji. Od 2005 jest deputowanym do Dumy Państwowej Federacji Rosyjskiej.

Awanse

• pułkownik – 17 lutego 1951
• generał-major – 18 lutego 1958
• generał-lejtnant – 16 czerwca 1965
• generał-pułkownik – 4 maja 1967
• generał armii – 29 kwietnia 1970
• Marszałek Związku Radzieckiego – 14 stycznia 1977

Odznaczenia i wyróżnienia 

• Medal Złota Gwiazda Bohater Związku Radzieckiego (3 lipca 1981)
• Order Zasług dla Ojczyzny II klasy (2001, Rosja)
• Order Zasług dla Ojczyzny III klasy (1996, Rosja)
• Order Zasług Wojskowych
• Order Honoru (2006, Rosja)
• Order Lenina – czterokrotnie (1971, 1978, 1981, 1988)
• Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1943, 1944, 1968)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy – trzykrotnie (1943, 1945, 1985)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1955)
• Order Za Służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR III stopnia (1975)
• Medal za Odwagę (ZSRR)
• Medal Za zasługi bojowe (ZSRR)
• Nagroda Leninowska (1983)
• Order Suche Batora (1981, Mongolia)
• Order Georgi Dymitrowa (1984, Bułgaria)
• Order Bułgarskiej Republiki Ludowej I klasy (1974, Bułgaria)
• Złoty Order Zasług dla Ojczyzny (1981, NRD)
• Order Scharnhorsta – trzykrotnie (1972, 1986, 1987, NRD)
• Order "Złota Gwiazda Przyjaźni między Narodami" (1985, NRD)
• Złoty Order Zasług w Walkach dla Ludu i Ojczyzny (1970, NRD)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1973)
• Order "23 sierpnia" I klasy (1974, Rumunia)
• Order Sztandaru z diamentami I klasy (1975, Węgry)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1985, Węgry)
• Order "Za wojenne Zasługi" I klasy (1972, Peru)
• Honorowy obywatel miasta Gdańska (stan na dzień 20 listopada 2008).
• I inne

Bibliografia 

• B. Potyrała, H. Szczegóła – Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, Zielona Góra 1997, ISBN 83-86832-23-1
• B. Potyrała, W. Szlufik – Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940-1991, Wyd. WSP, Częstochowa 2001, ISBN 83-7098-662-5
• Słownik biograficzny marszałków Związku Radzieckiego, t. II, Koszalin 2004
• Mała Encyklopedia Wojskowa, t. 1, Wyd. MON, Warszawa 1967
• (ros.) W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000
• (ros.) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
• (ros.) Radziecka Encyklopedia Wojskowa, t. III, Moskwa
• (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 13, ss. 586-587, Moskwa 1969-1978
• (ros.) Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986
• Виктор Георгиевич Куликов – Герои страны (ros.)