Wilhelm Orlik-Rückemann

Wilhelm Orlik-Rückemann (ur. 1 sierpnia 1894 we Lwowie, zm. 18 października 1986 w Ottawie) – generał brygady Wojska Polskiego.

Wilhelm Orlik-Rückemann urodził się 1 sierpnia 1894 we Lwowie w rodzinie polskiej o korzeniach żydowskich. W latach 1910–1911 organizował skautowy oddział „Zarzewia” w I Gimnazjum Realnym we Lwowie, na tamtejszej politechnice rozpoczął w 1912 studia na wydziale budowy dróg i mostów. Studia te przerwała jednak I wojna światowa.

Był żonaty z Różą Fajans, która pochodziła ze znanej warszawskiej rodziny Fajansów, właścicieli m.in. „Żeglugi na Wiśle” i działaczy społeczności żydowskiej.

W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Był oficerem 6 Pułku Piechoty. Od 13 listopada do 26 grudnia 1915 roku pełnił obowiązki komendanda I batalionu, a od 15 marca do 4 kwietnia 1916 roku pełnił obowiązki komendanta III batalionu 6 pp LP. W 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii. Służył w niej m.in. w 19 pułku strzelców. Ukończył też w 1918 szkołę oficerów rezerwy.

4 listopada 1918 przeszedł do Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-ukraińskiej w 1919 dostał się do niewoli, jednak został z niej zwolniony po podpisaniu sojuszu między Piłsudskim a Petlurą.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej wyróżnił się jako zdolny dowódca. 16 sierpnia 1920 otrzymał dowództwo nad 1 Pułkiem Czołgów i dowodził nim do 1921.

W 1921 uzyskał zezwolenie na przybranie do nazwiska rodowego „Rückemann” nazwiska „Kazimierz Orlik”.

W latach 1921–1922 był inspektorem czołgów w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 1922 do maja 1927 ponownie dowodził 1 Pułkiem Czołgów. Ukończył kurs dla dowódców czołgów we francuskiej Wyższej Szkole Wojennej. Z dniem 30 kwietnia 1927 został wyznaczony na stanowisko szefa Wydziału Broni Pancernych Departamentu V Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W styczniu 1928 wyznaczony został na stanowisko II dowódcy piechoty dywizyjnej 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w Katowicach. Od 6 grudnia 1930 do 31 lipca 1931 był słuchaczem V Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Po ukończeniu kursu powrócił do 23 DP na stanowisko I dowódcy piechoty dywizyjnej.

27 lutego 1932 objął dowództwo 9 Dywizji Piechoty. 21 grudnia 1932 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 w korpusie generałów. W grudniu 1938 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza, a 31 sierpnia 1939 objął dowództwo tej formacji.

Po rozpoczęciu wojny obronnej dowodził nielicznymi powierzonymi mu siłami w dozorowaniu granicy wschodniej. Po przystąpieniu Związku Radzieckiego do wojny siły KOP stawiły zaciekły opór. Rückemann postanowił przebijać się wraz z podległymi mu wojskami w stronę Warszawy i jednostek Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. W dniach 20-22 września ześrodkował większość niezwiązanych walką oddziałów z dwustukilometrowego odcinka granicy ZSRR i rozpoczął marsz w kierunku stolicy. Jego zgrupowanie liczyło około 9000 ludzi, posiadało jedynie dwie baterie artylerii i nieznaczne rezerwy amunicji i żywności. Ciągłe potyczki z Armią Czerwoną i dywersantami sprawiły, że Rückemann postanowił wydać wojskom sowieckim walną bitwę, by podbudować morale żołnierzy.

Nocą z 27 września na 28 września jego oddziały zbliżyły się do miasteczka Szack. Po brawurowo poprowadzonym ataku miejscowość została zdobyta, a broniąca jej radziecka 52 Dywizja Strzelców poniosła duże straty.

30 września mocno już okrojona jednostka Rückemanna przekroczyła Bug i podeszła pod wieś Wytyczno. 1 października 1939 jednostki KOP zostały zaatakowane przez sowiecką 45 Dywizję Strzelców. Po całodziennej obronie, gen. Rückemann wydał rozkaz o rozformowaniu jednostki i przedzieraniu się mniejszymi grupami. Większość oddziałów zdolnych do walki przedarło się pod osłoną nocy lasami na tereny operacyjne SGO „Polesie”, praktycznie bez strat własnych.

Wilhelm Orlik-Rückemann przedarł się na Litwę i do Szwecji. Stamtąd, dzięki pomocy polskiego konsulatu, dotarł w końcu października do Wielkiej Brytanii.

Do końca wojny Orlik-Rückemann pełnił różne funkcje sztabowe. W latach 1945–1947 pełnił służbę w Generalnym Inspektoracie Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii.

Po wojnie w 1947 gen. Wilhelm Orlik-Rückemann przeszedł w stan spoczynku i pozostał na emigracji. Początkowo mieszkał w Londynie, a w 1972 przeniósł się do rodziny do Kanady. Zmarł w Ottawie 18 października 1986. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu.

Awanse

• podporucznik – 9 sierpnia 1915
• porucznik – 11 października 1915
• podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 164. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• pułkownik – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 32. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• generał brygady – 21 grudnia 1932 ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 2. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka „Znak Pancerny” nr 243
• Odznaka za Rany i Kontuzje
• Krzyż Oficerski Legii Honorowej (Francja)