William Averell Harriman

(William) Averell Harriman (ur. 15 listopada 1891, Nowy Jork – zm. 26 lipca 1986, Yorktown Heights) – amerykański polityk, dyplomata i biznesmen, ambasador USA w ZSRR (1943-1946). Uczestnik konsultacji trzech mocarstw wynikających z ustaleń konferencji jałtańskiej w sprawie powołania Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w Polsce (1945).

Wczesne lata i rodzina

Urodził się w Nowym Jorku w rodzinie magnatów kolejowych. Od najmłodszych lat był więc sposobiony do kariery biznesowej. Jako ciekawostkę można odnotować fakt, iż w 20-leciu międzywojennym próbował inwestować w budowę elektrowni w Polsce, ale rząd II RP nie zgodził się na to, z uwagi na jego powiązania z kapitałem niemieckim.

Małżeństwa

Łącznie Harriman miał trzy żony. Pierwszą była Kitty Lanier Lawrence, która zmarła w 1936 roku. Drugą Marie Norton Whitney, która rozwiodła się ze swoim dotychczasowym mężem, Corneliusem Vanderbilt Whitneyem, by poślubić Harrimana. Trzeci związek małżeński, który trwał do jego śmierci, zawarł w 1971 z Pamelą Digby Churchill, byłą żoną syna Wintona Churchilla Randolpha. Wcześniej Harriman był jej kochankiem.

Kariera polityczna

Kariera dyplomatyczna w czasie wojny

Harriman był związany z Partią Demokratyczną. Z tej racji był bliskim współpracownikiem prezydenta Franklina D. Roosevelta. Pełnił funkcję jego zaufanego ambasadora do specjalnych poruczeń, szczególnie w Europie.

W czasie II wojny światowej brał udział w pracach nad Kartą Atlantycką, w konferencjach alianckich oraz był ambasadorem w ZSRR w latach 1943-1946. Jego następcą na tym stanowisku był Walter Bedell Smith.

W latach 1946-1948 piastował stanowisko sekretarza handlu w gabinecie prezydenta Harry’ego Trumana.

Gubernator stanu Nowy Jork

W 1954 został wystawiony przez demokratów jako kandydat na gubernatora swego rodzinnego stanu. W owym czasie stanowisko to zajmował republikanin Thomas Dewey, który dwukrotnie (1944 i 1948) mimo swej popularności był pokonywany przez kandydatów demokratów w wyborach prezydenckich.

Dewey poparł swego protegowanego Irvinga M. Ivesa, który jednak przegrał z Harrimanem.

Harriman pełnił urząd gubernatora do 1958 roku (ściślej rzecz ujmując: opuścił urząd w styczniu roku następnego), kiedy pokonał go przyszły Wiceprezydent USA Nelson Rockefeller, mimo że ten rok był uważany powszechnie za "rok demokratów".

Kandydat prezydencki

Wielu prominentnych demokratów, m.in. były prezydent Harry Truman, popierało w latach 1952 i 1956 kandydaturę Harrimana na prezydenta USA. Ale ostatecznie nominację w obu przypadkach uzyskał Adlai Stevenson II, który za każdym razem przegrywał z Dwightem Eisenhowerem.

Ponownie ambasador i członek rządu

Prezydent John Kennedy ponownie powołał Harrimana na stanowisko ambasadora do specjalnych poruczeń (zwanego też czasami lotnym ambasadorem). Jednakże szybko, bo w listopadzie 1961, został podsekretarzem stanu ds. wschodnich. Zaś w kwietniu 1963 podsekretarzem stanu ds. politycznych. Pod rządami Lyndona Johnsona, ponownie został ambasadorem.

Odegrał istotną rolę w puczu, który w 1963 obalił prezydenta Wietnamu południowego Diema.

Harriman został odznaczony prezydenckim Medalem Wolności w 1969 roku.

Podczas negocjacji pokojowych z Demokratyczną Republiką Wietnamu (DRW) pełnił rolą szefa negocjatorów w Paryżu.

Uwagi

Wiadomo dziś, że Harriman i jego przyjaciel, późniejszy republikański senator z Connecticut Prescott Bush (dziadek George’a W. Busha) wspierali i finansowali dojście do władzy w Niemczech NSDAP.