Witold Uklański

Witold Edward Uklański vel Witold Sawicki pseud. „Herold” (ur. 13 marca 1893 w Gołonogu, zm. 3 maja 1954 we Wronkach) – żołnierz armii Imperium Rosyjskiego, oficer Wojska Polskiego, Armii Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, major kawalerii, cichociemny.

Po uzyskaniu matury w 1913 roku w gimnazjum filologicznym w Kielcach kontynuował naukę na Politechnice Warszawskiej, jednak już w sierpniu 1914 roku wstąpił ochotniczo do armii carskiej. Służył w 4 Pułku Huzarów Marimpolskich. Był dwukrotnie ranny, za męstwo został odznaczony Krzyżem Zasługi Wojskowego Orderu Świętego Jerzego.

W maju 1917 roku wstąpił w szeregi tworzącego się I Korpusu Polskiego w Rosji. Został skierowany do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Od 11 listopada 1918 roku służył w Wojsku Polskim. Po ukończeniu w czerwcu 1920 roku Szkoły Podchorążych Kawalerii skierowano go do Tatarskiego Pułku Ułanów, a od września 1920 roku służył w 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich. W walkach o niepodległość Polski był trzykrotnie ranny: 11 lutego 1918 roku, 23 stycznia 1919 roku i 10 sierpnia 1920 roku. W wolnej Polsce służył kolejno w:

• 27 Pułku Ułanów (1921–1923, dowódca szwadronu karabinów maszynowych)
• (uczył się w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu, 1923–1924),
• 27 Pułku Ułanów (1924–1925, dowódca 1 szwadronu),
• 2 Dywizji Kawalerii (1925, dowódca szwadronu szkolnego),
• 27 Pułku Ułanów (1925–1926, dowódca 2 szwadronu),
• 6 Pułku Ułanów Kaniowskich (1926–1930, dowódca 3 szwadronu),
• Dowództwie Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu (1930–1932, referent),
• 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich (1932–1934, dowódca 4 szwadronu, od 1934 roku – zastępca oficera mobilizacyjnego pułku).

30 czerwca 1934 roku przeszedł w stan spoczynku i rozpoczął pracę jako kierownik sekretariatu Wojewódzkiego Zarządu PCK w Wilnie.

We wrześniu 1939 roku służył w Ośrodku Zapasowym Wileńskiej Brygady Kawalerii, następnie jako dowódca szwadronu marszowego 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich. 20 września przekroczył granicę polsko-litewską. Został internowany na Litwie, po zajęciu Litwy przez ZSRR był więziony w łagrze w Kozielsku, później został zesłany na Syberię. Po podpisaniu układu Sikorski-Majski wstąpił do Armii Andersa, gdzie został dowódcą 6 Dywizjonu Kawalerii 6 Lwowskiej Dywizji Piechoty i jej Ośrodka Zapasowego.

W Palestynie zgłosił się do służby w kraju. We wrześniu 1942 roku został przerzucony do Wielkiej Brytanii, gdzie odbył przeszkolenie konspiracyjne ze specjalnością w dywersji i został zaprzysiężony 22 kwietnia 1944 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza, a następnie przetransportowany do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech.

Został zrzucony w Polsce w nocy z 26 na 27 grudnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Staszek 2” dowodzonej przez mjra naw. Eugeniusza Arciuszkiewicza na placówkę odbiorczą „Wilga 1” w rejonie góry Mogielica (26 km na północny wschód od Nowego Targu). Po skoku pozostawał w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK. Po rozwiązaniu AK (17 stycznia 1945 roku) kontynuował działalność konspiracyjną w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. W sierpniu 1945 roku opuścił Polskę i 29 września dotarł do Londynu. 24 listopada powrócił do Polski jako Witold Sawicki. Został aresztowany 27 listopada przez UB, oskarżony o przynależność do AK i pracę w charakterze emisariusza WiN oraz skazany na karę śmierci. 17 maja 1947 roku zamieniono mu wyrok na dożywocie. Został zamordowany w więzieniu we Wronkach 3 maja 1954 roku i pochowany na miejscowym cmentarzu.

Awanse

• kapral armii Imperium Rosyjskiego – 7 czerwca 1915 roku
• podporucznik – 15 kwietnia 1921 roku, ze starszeństwem od 1 stycznia 1921 roku
• porucznik – 29 maja 1922 roku
• rotmistrz – 12 kwietnia 1924 roku, ze starszeństwem od 1 lipca 1923 roku
• major – ze starszeństwem od 26 grudnia 1944 roku.

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Medal Niepodległości
• Krzyż Zasługi Wojskowego Orderu Świętego Jerzego – 7 czerwca 1915 roku.

Życie rodzinne

Był synem Adolfa, naczelnika stacji PKP, i Marii z domu Jurkowskiej. Ożenił się w 1925 roku z Natalią Pietrusewicz (1902–1990). Nie mieli dzieci.

Upamiętnienie

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Witold Uklański.