Władysław Raginis

Władysław Raginis (ur. 27 czerwca 1908 w Dźwińsku, zm. 10 września 1939 w Wiźnie) – polski dowódca wojskowy, kapitan Korpusu Ochrony Pogranicza, heroiczny dowódca obrony Wizny. 8 września 2012 został pośmiertnie awansowany do stopnia majora przez ministra obrony narodowej Tomasza Siemoniaka.

Po ukończeniu Gimnazjum w Wilnie, w 1927 wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu kontynuował edukację wojskową w Oficerskiej Szkole Piechoty, którą ukończył w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 15 sierpnia 1930[2]. Następnie pełnił służbę w 76 Lidzkim Pułku Piechoty w Grodnie jako dowódca plutonu. W połowie lat 30. pełnił również funkcję instruktora-wykładowcy w Szkole Podchorążych Piechoty, której był absolwentem.

W 1939 jako wyróżnienie otrzymał przydział do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 3 kompanii batalionu ciężkich karabinów maszynowych Pułku KOP "Sarny" pod komendą ppłk. Nikodema Sulika.

27 sierpnia 1939 obsadził wraz ze swoją kompanią schrony bojowe twierdzy Osowiec. 2 września 1939 mjr Jakub Fober, opuszczając ze swym batalionem "Wiznę", przekazał kpt. Raginisowi dowództwo nad całością obrony odcinka "Wizna", tj. pasa o szerokości 9 km, który był fragmentem linii obronnej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” gen. Czesława Młot-Fijałkowskiego na rzekach Narwi i Biebrzy, osłaniającej prawe skrzydło polskiego ugrupowania. „Wizna” zamykała ważną arterię komunikacyjną, szosę Łomża–Białystok i drogę Zambrów–Osowiec. Dowodząc 720 żołnierzami (w tym 20 oficerów), bronił powierzonego sobie odcinka przed nacierającym XIX Korpusem Armijnym pod komendą gen.Heinza Guderiana, liczącym 42 200 żołnierzy, w tym 1200 oficerów. Podczas obrony Wizny, zwanej również polskimi Termopilami, kpt. Władysław Raginis oraz jego zastępca, por. Stanisław Brykalski, złożyli przysięgę, że żywi nie oddadzą bronionych pozycji. W polskiej historiografii istnieje niepotwierdzony przekaz, iż po trzech dniach niemieckiego natarcia gen. Heinz Guderian zagroził, że jeśli polscy żołnierze się nie poddadzą, rozstrzela jeńców wojennych. Pomimo groźby, obrona ostatniego punktu oporu – bunkra dowodzenia na Górze Strękowej – trwała nadal, aż do wyczerpania się zapasów amunicji. Wówczas Raginis, około godziny 12 w południe 10 września, rozkazał swoim żołnierzom złożyć broń i oddać się do niewoli. Następnie, ciężko ranny, dopełnił słów złożonej przysięgi – pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo, rozrywając się granatem.

W Wiźnie po wojnie umieszczono tablicę z napisem: Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, żeśmy walczyli do końca, spełniając swój obowiązek.

Rodzina kpt. Raginisa została oficjalnie powiadomiona o jego śmierci pod Wizną dopiero po 3 latach – w 1943 Maria Morawska, siostra kapitana, otrzymała zawiadomienie poprzez PCK z określeniem, że Władysław Raginis służył w Korpusie Ochrony Pogranicza.

Pamięć po śmierci

13 maja 1970 kapitan został przez Radę Państwa pośmiertnie odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 28 sierpnia 2009 "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej" został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, order został przekazany 6 września tego roku podczas uroczystości upamiętniającej obronę Wizny.

Ciało kpt. Raginisa odnaleźli i ekshumowali członkowie stowarzyszenia Wizna 1939. Zidentyfikowano je po badaniach DNA, przeprowadzonych przez Zakład Medycyny Sądowej przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Po 72 latach kpt. Władysław Raginis i por. Stanisław Brykalski pochowani zostali z wojskowymi honorami. 10 września 2011 odbył się ich oficjalny pogrzeb. Kpt. Raginis i por. Brykalski spoczęli w bunkrze dowodzenia na Strękowej Górze pod Wizną.

W plebiscycie na Wydarzenie Historyczne 2011 Roku, w którym wzięło udział ok. 5 tysięcy internautów, zwyciężył uroczysty pochówek kpt. Władysława Raginisa i por. Stanisława Brykalskiego, dowódcy obrony odcinka Wizna z honorami godnymi oficerów Wojska Polskiego. Gala finałowa odbyła się 4 kwietnia 2012 r. w Wołominie.

21 sierpnia 2012 Minister Obrony Narodowej Tomasz Siemoniak podpisał decyzję o pośmiertnym mianowaniu Władysława Raginisa na stopień majora. Oficjalne ogłoszenie i przekazanie aktów mianowania odbyło się 8 września 2012, podczas uroczystości upamiętniających bitwę pod Wizną, na których odprawiono mszę polową oraz apel poległych.

Władysław Raginis w kulturze

Heroiczna walka i bohaterska śmierć kpt. Raginisa stała się inspiracją twórców kultury i oświaty, w tym m.in.:

• filmu dokumentalnego pt. Wierność (1969) według scenariusza i w reżyserii Grzegorza Królikiewicza;
• filmu dokumentalnego pt. "Dzwony znad Wizny" (1969) zrealizowany przez Franciszka Burdzego;
• autorów utworu "40:1" (Czterdzieści do jednego) – szwedzkiego zespołu metalowego Sabaton; przed swoim koncertem w Polsce, 23 października 2008 r., członkowie Sabatonu odwiedzili Wiznę, aby oddać tam hołd żołnierzom kpt. Raginisa. Reżyserem teledysku do piosenki "40:1" jest wnuk siostry kpt. Raginisa - Jacek Raginis
• filmu dokumentalnego z serii "Było... nie minęło" z dnia 25 września 2010 r.
• Wizerunek kpt. Władysława Raginisa znalazł się również na znaczku pocztowym z serii pt. „Wojna Obronna Polski 1939” wydanej przez Pocztę Polską dla upamiętnienia 50. rocznicy napaści na Polskę i wybuchu II wojny światowej (1989).
• W 2007 na portalu poetycki Jest-lirycznie pojawiło się haiku Wołodyjowski znad Wizny poświęcone bohaterskiej śmierci mjr Raginisa
• W 2013 roku została wydana płyta "Kto dziś upomni się o pamięć?" zespołu Forteca, na której znajduje się utwór "Obrońcy spod Wizny"

Upamiętnienie

• Harcerze 31. Szczepu Drużyn Harcerskich i Zuchowych ZHP w Białymstoku, którzy wybrali w 1969 r. kpt. Raginisa na swojego patrona;
• Patron 1. Podhalańskiej Drużyny Wędrowniczej "40:1" przy Podhalańskim Hufcu ZHP.
• Patron 1 Kostrzyńskiej Drużyny Harcerzy "Gawra".
• Utwór szwedzkiego zespołu Sabaton "40:1", opisujący wydarzenia z Wizny.
• Utwór polskiego zespołu Forteca "Obrońcy spod Wizny", opisujący heroiczną obronę odcinka.
• Ulica w Warszawie w dzielnicy Bemowo.