Zofia Praussowa

Zofia Praussowa z domu Kulesza (ur. 3 września 1878 w Budzowie, zm. po 27 stycznia 1945 w Auschwitz) – polska polityk, działaczka PPS i PPS – dawnej Frakcji Rewolucyjnej, posłanka na Sejm I i II kadencji w latach 1922–1927 i 1928–1930, inspektorka pracy i feministka.

Urodziła się w rodzinie właścicieli ziemskich, pobierała nauki w gimnazjach w Częstochowie i Kazaniu. W 1904 ukończyła tak zwane Kursy Bestużewskiego w Petersburgu na Wydziale Matematycznym. Od 1899 była zaangażowana w działalność PPS, zaś od 1904 w Organizacji Bojowej PPS, w czasach studenckich pomagała w ucieczce Józefa Piłsudskiego z więzienia. Po ukończeniu studiów powróciła na ziemie polskie i została aktywistką PPS na terenie Częstochowy i Zakopanego.

Po raz pierwszy została aresztowana w 1905 za kolportowanie odezw przeciwko poborowi do carskiego wojska. Za ten czyn skazano ją na zesłanie do Rosji, jednak bardzo szybko stamtąd uciekła. Już w 1906 ponownie ją aresztowano i osadzono w więzieniu na Pawiaku, po czym zaborca zmusił ją do emigracji. W 1907 rozpoczęła studia matematyczne na paryskiej Sorbonie, które ukończyła w 1911 i wróciła do Zakopanego, gdzie założyła koedukacyjną szkołę średnią. Była zwolenniczką Józefa Piłsudskiego i wspierała jego działalność niepodległościową, między innymi przez organizowanie werbunku do Legionów w Częstochowie.

W październiku 1918 rozpoczęła szkolenie dla inspektorów pracy zorganizowane przez Sekcję Ochrony Pracy pod kierownictwem Franciszka Sokala. Po ukończeniu kursów została inspektorką pracy. Ze względu, między innymi, na swoją znajomość środowiska robotniczego przez ówczesnych była uważana za wybitną inspektorkę pracy i miała duży autorytet w tym środowisku. W 1921 była inicjatorką protestu środowiska inspektorów pracy przeciwko planom ministra ochrony pracy i opieki społecznej Edwarda Pepłowskiego dotyczących podporządkowania instytucji inspekcji pracy ministerstwu spraw wewnętrznych. W 1922 Praussowa stała na czele dwóch warszawskich obwodów inspekcji pracy, w tymże roku została wybrana do Sejmu, z listy PPS (okręg nr 1). Większe zaangażowanie się w działalność polityczną spowodowało rezygnację z funkcji w inspekcji pracy. W Sejmie wchodziła w skład Komisji Ochrony Pracy, Opieki Społecznej i Inwalidzkiej i udzielała się, między innymi, w pracach nad regulacjami prawnymi dotyczącymi ochrony pracy i problematyki zatrudnienia kobiet i młodocianych[1]. W latach 1920-1928 była członkinią Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS. Należała także do Klubu Politycznego Kobiet Postępowych.

W 1928 została ponownie wybrana w skład Sejmu, tym razem z listy krajowej PPS. Była redaktorką związanego z PPS czasopisma „Głos Kobiet”. Po konfliktach z kierownictwem partii na tle stosunku do rządu i Józefa Piłsudskiego w 1928, opuściła PPS i współtworzyła PPS – dawną Frakcję Rewolucyjną, od tej pory była już związana z obozem rządzącym. Po rozwiązaniu Sejmu w sierpniu 1930 nie uzyskała ponownie mandatu poselskiego.

W czasie II wojny światowej działała w Związku Walki Zbrojnej – AK. W dniu 10 listopada 1942 została aresztowana przez Niemców i uwięziona na Pawiaku, potem przebywała w obozie koncentracyjnym na Majdanku i w Auschwitz. Zmarła tuż przed wyzwoleniem obozu przez Armię Czerwoną.

Życie prywatne

Jej mężem był Ksawery Prauss. Córki: Jadwiga i Ewa Prauss-Płoska, żołnierz Kedywu Armii Krajowej (oddział dyspozycyjny Komendanta Kedywu „Dysk” – Dywersja i Sabotaż Kobiet), żona Stanisława Płoskiego, matka Zofii Romaszewskiej.