130-140 Żydów zginęło w pogromie w Trypolisie (5-7 listopada)

Łącznie z poprzednimi prześladowaniami Żydów libijskich przez Państwa Osi, zamieszki w Trypolisie stanowiły punkt zwrotny w historii Żydów w Libii. W przeciągu kilku lat większość członków diaspory żydowskiej w tym kraju wyemigrowało, głównie do Izraela i Włoch.

Tło

W późnych latach 30. włoskie władze faszystowskie w Libii nałożyły szereg ustaw antysemickich. Żydzi zostali wykluczeni z posad państwowych, a niektórych zwolniono z państwowych szkół. Dowody osobiste oznaczono pieczątką „rasa żydowska”. Pomimo tych represji, w 1941 roku nadal około 1/4 ludności Trypolisu stanowili Żydzi, zaś we wspólnocie działały 44 synagogi.

W lutym 1942 wojska niemieckie odniosły sukcesy walcząc w Afryce Północnej z Aliantami. Zajmując dzielnicę żydowską w Bengazi, splądrowały w niej sklepy. Ponad 2000 mieszkańców zostało osadzonych w obozach pracy przymusowej na pustyni. Ponad 1/5 z nich zginęła.

2 listopada 1945, w 28. rocznicę deklaracji Balfoura, fala antyżydowskich zamieszek rozlała się po syryjskim Aleppo, egipskim Kairze i libijskim Trypolisie, gdzie zebrała największe żniwo.

Pogrom

Do jednych z najpoważniejszych antyżydowskich rozruchów doszło po wyzwoleniu Afryki Północnej przez wojska alianckie. Pomiędzy 5 a 7 listopada 1945 w Trypolisie oraz czterech sąsiednich miejscowościach: Zanzur, Zawiya, Cussabat i Zitlin doszło do masakr. Napastnicy zamordowali między 130 a ponad 140 osób (w tym 36 dzieci), a 400-450 Żydów zostało ciężko rannych. Splądrowano niemal wszystkie miejskie synagogi, a pięć z nich zniszczyli. Od kilkuset do ponad tysiąca domów i warsztatów zostało zdewastowanych. Na skutek napaści, około 2000 Żydów straciło dach nad głową, a stan 2400 zredukował się do poziomu ubóstwa. Część Żydów nawracano siłą na islam.

Stacjonujący w Trypolisie żołnierze brytyjscy przez kilka dni wykazywali się bezczynnością.

Następstwa

Sytuacja społeczności libijskich Żydów pogorszyła się ponownie w następstwie wybuchu wojny izraelsko-arabskiej w 1948 roku. W czerwcu 1948 roku doszło do kolejnego pogromu, w którym antyżydowscy napastnicy zabili 12 osób i zniszczyli 280 domów. Jednak tym razem społeczność była przygotowana do samoobrony, której oddziały odparły atak i nie dopuściły do większej liczby ofiar.

Powyższe wydarzenia przyczyniły się do erozji poczucia bezpieczeństwa wśród społeczności żydowskiej. To oraz powstanie Izraela w 1948 roku popchnęło większość z nich do emigracji. W latach 1948-51, a zwłaszcza po zalegalizowaniu emigracji w 1949 roku, 30 972 Żydów wyemigrowało z Libii do Izraela.