Maria Piskorska

Maria Anna Piskorska (ur. 5 lipca 1906 w Warszawie, zm. 15 sierpnia 1980 w Warszawie) – polska działaczka niepodległościowa, wybitna działaczka ZHP, harcmistrzyni, nauczycielka.

Dzieciństwo, szkoły

Była córką Przemysława Podgórskiego i Anny Podgórskiej. W wieku 2 lat wyjechała z rodzicami do Belgii, a później spędziła 2 lata w Moskwie, gdzie mieszkała jej babcia Wanda Podgórska. Po powrocie do Polski zamieszkała z rodzicami w Lublinie, gdzie uczyła się na stancji panny Papieskiej. W wieku 14 lat przeniosła się z rodzicami do Częstochowy, gdzie kontynuowała naukę w szkole sióstr nazaretanek. Po kolejnej przeprowadzce, do Warszawy, kontynuowała naukę w Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. Świadectwo dojrzałości uzyskała w maju 1924 roku. Po maturze odbyła 3-miesięczny kurs nauczycielski w Płocku.

W 1925 roku zaczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim. Studiowała kilka kierunków. Ukończyła studia w 1936 roku uzyskując magisterium z filozofii w zakresie chemii.

Harcerstwo

Maria Piskorska uzyskała stopień podharcmistrzowski na obozie w Sromowcach Wyżnych w 1926 roku. Rozpoczęła pracę w Wydziale Zuchów w Komendzie Warszawskiej, m.in. z dr Jado-Zwolakowską. Od 1928 roku redagowała obozowe pismo harcerskie „Skrzydła”, a 21 stycznia 1929 roku otrzymała stopień harcmistrzyni.

W latach 1930–1932 współpracowała z Wydziałem Starszoharcerskim w Komendzie Chorągwi Warszawskiej w „Gromadzie Jeżów”, wraz z mężem Tomaszem Piskorskim opracowała wytyczne pracy starszoharcerskiej.

Po wojnie, od 1945 roku do 1948 roku była pierwszą hufcową żeńskiego hufca ZHP w Zabrzu. Redagowała audycję harcerską w rozgłośni radia Katowice, wizytowała środowiska harcerskie Komendy Śląsko-Dąbrowskiej Chorągwi Harcerek.

Na fali odnowy, w 1957 roku wróciła do pracy w harcerstwie. Do 1960 roku działała w Kręgu „Wigierskim”, była zastępczynią hufcowej Hufca Wilanów w Warszawie do 1961 roku, kiedy zawiesiła swoją aktywność w harcerstwie ze względu na polityczne zmiany w ZHP.

Praca

Po maturze została nauczycielką w szkole w Zgorzałej, a po pewnym czasie została nauczycielką w szkole powszechnej w Piasecznie. Od 1925 roku była członkinią Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Od 1930 roku pracowała jako nauczycielka w szkole powszechnej i jako kierownik świetlicy w Robotniczym Instytucie Oświaty i Kultury im. Stefana Żeromskiego, często była prelegentką na Uniwersytecie Robotniczym i Ludowym. Od 1936 roku do 1939 roku – po uzyskaniu uprawnień – była nauczycielką chemii i fizyki w Gimnazjum i Liceum Żeńskim Haliny Gepnerówny w Warszawie.

W czasie wojny pracowała w Lublinie jako robotnica w cukrowni. Po roku, w 1940 roku, wróciła do Warszawy i podjęła pracę w gazowni. Po aresztowaniu i zabraniu jej matki i brata na Pawiak przez pewien czas ukrywała się z całą rodziną. W latach 1941–1944 pracowała w Pierwszym Miejskim Gimnazjum Zawodowym oraz w tajnym szkolnictwie, jako kierowniczka kompletów, bądź nauczycielka.

Po upadku Powstania Maria Piskorska przeniosła się do Konstancina. Pracowała przy transporcie owoców, ale już w listopadzie 1944 roku prowadziła sklepik spożywczy. Od kwietnia do września 1945 roku uczyła w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Rejtana w Konstancinie. We wrześniu 1945 roku przeniosła się do Zabrza, gdzie pracowała Państwowym Gimnazjum Żeńskim. W Liceum dla dorosłych i Liceum przy Ośrodku Szkolenia Zawodowego Przemysłu Spożywczego wykładała chemię, fizykę, technologię i materiałoznawstwo.

W 1948 roku wróciła do Warszawy, odbudowując z ruin dom swoich rodziców – („Willę Podgórskich”).

Do 1950 roku pracowała w Gimnazjum Przemysłu Cukierniczego, a jednocześnie – w okresie od 1 września 1948 roku do 1 września 1951 roku – w Gimnazjum Przemysłowym Mirkowskiej Fabryki Papierniczej w Jeziornie i w Państwowej Szkole Pracy Społecznej nr 2[7], była starszym radcą Biura Programowego Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego. W Komisji Ochrony Pracy ZG ZZNP opracowywała programy BHP dla CUSZ i resortów Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych, Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego, Górnictwa i Energetyki, Przemysłu Chemicznego.

W latach 1951–1953 pracowała w Technikum Chemiczno-Ceramicznym w Warszawie i w Liceum Sióstr Zmartwychwstania na warszawskim Żoliborzu, później w Technikum Budowlanym dla Pracujących i w Liceum Sióstr Nazaretanek NMP przy ul. Czerniakowskiej w Warszawie.

Od 1956 do 1965 znów pracowała jako nauczycielka chemii w Technikum Przemysłu Papierniczego w Jeziornie, skąd została usunięta z powodów politycznych. Potem pracowała w Technikum Mechaniczno-Elektrycznym nr 1 przy ul. Okopowej i w Technikum Chemicznym. W 1966 roku przeniosła się do Liceum Sztuk Pięknych. W latach 1968–1971 pracowała w V Liceum Ogólnokształcącym im. ks. Józefa Poniatowskiego, po czym przeszła na emeryturę.

Działalność społeczna i niepodległościowa

Maria Piskorska od wczesnej młodości należała do młodzieżowych organizacji niepodległościowych, m.in.: „Zet”, „PET”, później ZPMD.

W 1925 roku – wraz ze swym późniejszym mężem, Tomaszem Piskorskim – reaktywowali „PET” (po likwidacji tej organizacji w 1921 roku).

W 1929 roku w czasie III Ogólnopolskiego Zjazdu ZPMD została wybrana w skład Wydziału Wykonawczego Związku.

We wrześniu 1939 roku jako ochotniczka kierowała obroną przeciwlotniczą na odcinku Mariensztat – Nowy Zjazd – Dobra. W połowie września w obawie przed oblężeniem stolicy wyjechała z córkami do Lublina. W 1940 roku wróciła do Warszawy.

Była poszukiwana przez Gestapo za ukrywanie i niesienie pomocy Żydom. W ramach akcji „Żegota” uczestniczyła w przerzutach broni do getta. W jej mieszkaniu przy Nowym Zjeździe 3, po wybuchu powstania w getcie warszawskim byli ukrywani Żydzi, w tym 4-osobowa rodzina. Część z nich została zadenuncjowana przez sąsiadów i rozstrzelana na moście Kierbedzia. Maria Piskorska cudem uniknęła rozstrzelania. Organizowała też przechowywanie broni, którą otrzymywała od Jana Błońskiego i Ludwika Bergera.

Na wiosnę 1941 roku przystąpiła do pracy w Sekcji Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą. Była lustratorką RGO.

Maria Piskorska była oficerem łączności w AK. Była również łączniczką batalionu Wigry. W czasie powstania warszawskiego – po zburzeniu jej domu przy ul. Nowy Zjazd i przeprowadzce do domu rodziców (Willa Podgórskich) na Sadybie – działała w zgrupowaniu „Wichra” i „Jaszczura”, w służbie łączności Czerniaków-Sadyba.