Halina Elczewska

Halina Elczewska (z d. Goldblum, ur. 11 listopada 1919 w Łodzi, zm. 2 grudnia 2013 w Warszawie) – polska działaczka społeczna pochodzenia żydowskiego, więźniarka getta łódzkiego, projektodawczyni Parku Ocalałych w Łodzi.

Urodziła się w spolonizowanej żydowskiej rodzinie Maurycego i Franciszki. Ojciec był dyrektorem w firmie Markusa Kohna przy ul. Łąkowej 3/5. Tam też rodzina mieszkała przed II wojną światową. Po ukończeniu gimnazjum im. E. Orzeszkowej przy al. T. Kościuszki 21 i zdaniu matury podjęła pracę w firmie „Angielsko-Polskie Towarzystwo Handlowe” przy al. T. Kościuszki 1.

Wybuch wojny, zajęcie Łodzi przez hitlerowców we wrześniu i utworzenie getta spowodowały, że rodzina w końcu 1939 r. musiała opuścić swoje mieszkanie i przenieść się do getta. W getcie zamieszkali przy ul. Brzezińskiej (obecnie ten odcinek ul. Brzezińskiej nosi nazwę ul. Wojska Polskiego) 39. Ojciec przez pewien czas pełnił w getcie funkcję kierownika poczty, ale został zwolniony, z powodu braku znajomości języka jidysz.

Halina w getcie pracowała w Komisji Kontroli (pl. Kościelny 4) oraz Urzędzie Pracy. Po zamążpójściu (1942) wraz z mężem Pinkusem Inzelsztajnem przeprowadziła się na ul. Jakuba 10. Podczas likwidacji getta została 24 sierpnia 1944 r. wywieziona z całą rodziną do hitlerowskiego obozu zagłady Auschwitz. Tam zginął mąż, rodzice i młodsza siostra Inka. Ocalała tylko Halina i jej siostra Jadwiga oraz szwagier Arnold Mostowicz. Z Auschwitz została przewieziona 6 października 1944 r. do obozu Gross Rosen, a stamtąd do Halbstadt, gdzie doczekała wyzwolenia 9 maja 1945 r.

Po 10 dniach przeniosła się do najbliższego polskiego miasteczka Mieroszów pod Wałbrzychem na Dolnym Śląsku (poprzednio nazywało się Friedland). Tam od razu rozpoczęła pracę jako wiceburmistrz. Siostra Jadwiga opiekowała się odnalezionym mężem Arnoldem Mostowiczem.

W 1946 r. przeniosły się z siostrą do Wrocławia i tam pracowała w kilku instytucjach, z których za najważniejszą uważała funkcję dyrektora szkoły radców zakładowych, dla której wybudowano w 1950 r. specjalny budynek, pierwszy po wojnie nowy budynek we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku. We Wrocławiu wyszła ponownie za mąż za Macieja Elczewskiego.

Od 1951 r. do 1953 r. pracowała jako dyrektor oddziału RSW „Prasa”. W 1953 r. przeniosła się wraz z rodziną do Warszawy i tam pracowała w centrali RSW „Prasa”. Po śmierci męża w 1957 r. rozpoczęła pracę w Telewizji Polskiej w dziale popularnonaukowym, i tam pracowała do 1969 r.

Antysemicka nagonka 1968 r. spowodowała, że 2 córki wyemigrowały do Skandynawii, a trzecia córka, chora została w kraju i ta sytuacja wymusiła przejście na wcześniejszą emeryturę, w wieku 50 lat. Okazjonalna współpraca z Telewizją trwała nadal, do 1985 r.

Od 1993 r. rozpoczęła działania społeczne w Stowarzyszeniu Żydów Kombatantów i Poszkodowanych przez II wojnę światową. Do 2004 r. była członkiem Zarządu Stowarzyszenia.

W 2004 r. zgłosiła pomysł aby powstał w Łodzi Park Ocalałych w którym ocaleli z Litzmannstadt Getto sadzą drzewka. Ona posadziła pierwsze drzewko, oznaczone numerem „0”. Każde posadzone drzewko ma swój numer. Uroczyście wręczany jest stosowny certyfikat. Wzdłuż alei Parku Ocalałych na poboczu osadzone poziomo w ziemi są tabliczki z imieniem i nazwiskiem oraz numerem drzewka.

29 sierpnia 2012 r. w Parku Ocalałych wręczała wraz z innym ocalałym z Litzmannstadt Getto Yehudą Widawskim kolejne certyfikaty m.in. dla Hany Svirski (wówczas Ostern). Powstał wtedy reportaż fotograficzny którego autorem jest Mirosław Zbigniew Wojalski.

17 maja 2013 w Łodzi odebrała przyznaną przez Radę Miejską Łodzi Odznakę "Za Zasługi dla Miasta Łodzi". Przy okazji pobytu w Łodzi odwiedziła swoje przedwojenne mieszkanie, i spacerowała po Parku Ocalałych, którego jest pomysłodawczynią. 10 – minutowy wywiad dla Klubu Kuriera nagrały Monika Tanas i Natalia Kazimierczak (film: Halina Elczewska w Łodzi, 17 maja 2013).

Spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Pogrzeb odbył się 9 grudnia 2013.