Kazimierz Kubala

Kazimierz Kubala (ur. 26 stycznia 1893 roku w Podłężu k. Krakowa – zm. 13 kwietnia 1976 w São Paulo) – magister farmacji, major pilot. Podczas I wojny światowej służył w lotnictwie austro-węgierskim. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, kawaler krzyża srebrnego Orderu Virtuti Militari.

W 1912 rozpoczął studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Lwowskim. W czasie I wojny światowej służył w armii austriackiej, m.in. w 11 Kompanii Balonowej i 26 Kompanii Lotniczej. Od września 1918 przebywał w Krakowie, w listopadzie 1918 odbywał loty z pomocą walczącym w obronie Lwowa. Od 1 kwietnia 1919 był oficerem w Sztabie Lotnictwa Naczelnego Dowództwa WP, od października 1919 walczył jako lotnik na wojnie polsko-bolszewickiej, w szeregach 59 Eskadry Lotniczej i 3 Dywizjonu Lotniczego Za udział w walkach w 1922 otrzymał Order Virtuti Militari V klasy. Po wojnie został zweryfikowany w stopniu kapitana. W 1920 wystąpił z wojska i ukończył studia farmaceutyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Od 1922 ponownie służył w Wojsku Polskim, m. in. był kierownikiem Centralnych Warsztatów Lotniczych w Warszawie i członkiem Polskiej Misji Zakupów Wojskowych we Francji. W styczniu 1928 otrzymał stopień majora. W 1930 sporządził i rozesłał memoriał oskarżający płk. Ludomiła Rayskiego, ówczesnego szefa Departamentu Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych i Józefa Becka, ówczesnego szefa gabinetu Ministra Spraw Wojskowych, o zły stan polskiego lotnictwa i zdradę państwowych interesów. W kwietniu 1931 został skazany na 7 miesięcy pozbawienia wolności za, jak to uznano, obrazę Rayskiego. Następnie został zdegradowany i wydalony z wojska. W 1933 zamieszkał w Brazylii, gdzie prowadził działalność gospodarczą i zmarł w 1976.

Próby lotu przez Atlantyk

W kwietniu 1926 Ludwik Idzikowski został przydzielony do Polskiej Misji Wojskowej Zakupów we Francji, gdzie testował w locie zakupione przez Polskę francuskie samoloty. Wówczas też wysunął projekt dokonania pierwszego przelotu samolotem przez Atlantyk w trudniejszym kierunku zachodnim, przeciwnym do wiatrów. Do tej pory, próby takie nie powiodły się, a Atlantyk pokonano jedynie w kierunku wschodnim. Z uwagi na brak zainteresowania polskich władz wojskowych, Idzikowski czynił przygotowania do lotu na własną rękę. Na skutek jednak zainteresowania prasy planami Idzikowskiego, polskie władze państwowe i wojskowe podjęły ideę lotu przez Atlantyk i w tym celu zakupiono we Francji nowoskonstruowany długodystansowy samolot rajdowy Amiot 123 – odmianę bombowca, który otrzymał nazwę „Marszałek Piłsudski”. Do lotu wyznaczono Idzikowskiego, awansowanego 1 stycznia 1928 roku do stopnia majora, i mjr. Kazimierza Kubalę jako nawigatora. W tym czasie Idzikowski pełnił służbę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa i pozostawał na ewidencji Kadry Oficerów Lotnictwa.

Pierwszą próbę przelotu podjęli oni 3 sierpnia 1928 roku o godz. 4.45, z lotniska Le Bourget pod Paryżem. Jednakże, po przeleceniu około 3200 km, nad oceanem, przed osiągnięciem połowy drogi, załoga zauważyła spadający poziom oleju silnika, znamionujący pęknięcie zbiornika oleju. Polscy lotnicy zdecydowali zawrócić do Europy. Po 31 godzinach lotu od startu, kiedy olej w instalacji się skończył, Idzikowski zdecydował wodować obok napotkanego niemieckiego statku „Samos”, około 70 km od brzegów Hiszpanii. Marynarze uratowali załogę i wyciągnęli dźwigiem samolot, który jednak uległ znacznym uszkodzeniom.

Idzikowski i Kubala podjęli mimo to rok później kolejną próbę pokonania Atlantyku. W tym celu ze składek Polonii amerykańskiej zakupiono drugi egzemplarz samolotu Amiot 123, mający mocniejszy silnik i inne drobne ulepszenia. Samolot nazwano „Orzeł Biały”. Do ponownego lotu wystartowali 13 lipca 1929 roku o godz. 3.45, z lotniska Le Bourget. Po przeleceniu 2140 km, nad oceanem, silnik samolotu zaczął zmniejszać obroty i wydawać trzaski. Załoga postanowiła lądować na wyspie Faial na Azorach. Z powodu nieregularnej pracy silnika, około godziny 19 czasu lokalnego Idzikowski zdecydował jednak lądować na bliższej o 50 km skalistej wyspie Graciosa. Podczas awaryjnego lądowania na polu, samolot wpadł na niewidoczny wał z kamieni i skapotował. Samolot spłonął. W katastrofie poniósł śmierć Ludwik Idzikowski, natomiast Kazimierz Kubala odniósł niewielkie obrażenia. Przyczyną awarii silnika okazało się uszkodzenie łożyska reduktora.