Marian Dederko

Marian Dederko (ur. 29 lutego 1880 w Puzelach pow. Mołodeczno na Wileńszczyźnie, zm. 8 lipca 1965 w Warszawie) – polski artysta fotografik, wynalazca techniki fotonitu, ojciec Witolda Dederki.

Marian Dederko był synem Sotera Dederki, ziemianina, powstańca 1863.

Pierwszy raz zapoznał się z aparatem fotograficznym w wieku 13 lat. W warunkach wiejskich musiał nauczyć się samodzielnej obróbki fotochemicznej. Po zdaniu matury rozpoczął studia elektrotechniczne na Politechnice Warszawskiej. W roku 1905 został relegowany za nielegalną działalność i musiał przenieść się do Siedlec. Kontynuował i ukończył studia w dziedzinie elektrotechniki na politechnice w Liège. Powrócił do kraju i zajął się gospodarowaniem w majątku żony pod Białymstokiem. W dalszym ciągu zajmował się po amatorsku fotografią.

Spotkanie z Janem Bułhakiem zdecydowało o przyszłości Mariana Dederki. Odwiedził Bułhaka w Wilnie i pokazał mu swoje fotografie portretowe. Zachęcony przez niego, zajął się Dederko techniką gumową, polegającą na tworzeniu pozytywów na papierze pokrytym gumą arabską z pigmentami i dwuchromianem potasu. Po naświetleniu, zgarbowaniu i wypłukaniu powstawał obraz nie przypominający fotografii, a raczej odbitkę litograficzną.

Został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii. Eksperymentował z różnymi technikami pozytywowymi - poza gumą uprawiał techniki: bromolej i przetłok.

W 1920 Marian Dederko przeniósł się na stałe do Warszawy i otworzył zakład fotograficzny przy ulicy Wiejskiej 2. W pracy pomagał mu 16-letni syn Witold, który zajął się retuszem. W tym czasie Marian Dederko wynalazł technikę nazwana fotonitem. Polegała ona na bardzo daleko posuniętym retuszu pozytywu, a następnie na reprodukcji tego pozytywu i sporządzeniu z kontrnegatywu nowej kopii. Technika fotonitu stała się przedmiotem sporów, jedni zachwycali się śmiałością przekształceń obrazu, drudzy zarzucali zatracenie charakteru obrazu fotograficznego. W roku 1924 Dederko pokazał swoje prace w technice gumowej na wystawie warszawskiego cechu fotografów. W latach 1929-1938 Dederko pracował w firmie Kodak, nie przerywając pracy twórczej.

Po wojnie Dederko został w roku 1947 współzałożycielem Związku Polskich Artystów Fotografików (legitymacja nr 3). Mimo podeszłego wieku w czwartkowe wieczory uczestniczył w spotkaniach ZPAF przy ul. Śniadeckich. Wykładał w warszawskim Technikum Fotograficznym.

Wystawy indywidualne (wybór)

• W latach 1922–1939 cztery ekspozycje indywidualne w kraju oraz "Wystawa Fotografii" w Paryżu (1929)
• W latach 1945–1964 (wspólnie z synem Witoldem) 18 wystaw indywidualnych w Polsce
• 1980: "Cztery pokolenia Dederków" – Stara Galeria ZPAF, Warszawa
• 1981: "Cztery pokolenia Dederków" - Miejski Ośrodek Kultury, Siedlce

Wystawy zbiorowe (wybór)

• W latach 1922–1939 udział w 30 wystawach fotografii w Polsce
• 1983: Udział w wystawie "Pròsences Polonaise" – Centre Georges Pompidou, Paryż