Edmund Banasikowski

Edmund Jerzy Banasikowski, ps. „Mundek”, „Jeż” (ur. 3 kwietnia 1914 w Siedlcach, zm. 3 kwietnia 2010 w DeWitt w stanie Michigan w USA) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, działacz społeczny i polonijny.

Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej. W 1939 roku awansowany do rangi porucznika. W momencie wybuchu II wojny światowej zajmował stanowisko dowódcy pododcinka Batalionu Fortecznego „Mikołów”. Po zakończeniu kampanii wrześniowej brał udział w konspiracji na terenie Siedlec oraz Warszawy (w latach 1939–1941).

W styczniu 1942 roku mianowany dowódcą grupy dywersyjnej Wachlarz, działającej w okolicach Witebska i Newela. Po reorganizacji struktur dywersji na Wschodzie wszedł w skład Inspektoratu F okręgu wileńskiego Armii Krajowej, gdzie został zastępcą majora Czesława Dębickiego (pseud. „Jarema”)[1].

Latem 1944 roku brał udział w operacji „Ostra Brama”. Następnie – wraz z Antonim Snarskim – redagował biuletyn „Na Zew Ziemi Ojczystej”.

Wiosną 1945 roku aresztowany przez NKWD. Zdołał zbiec z więzienia i przedostać się do Warszawy. Wobec narastającego terroru radzieckiego i represji wobec byłych żołnierzy AK, podjął decyzję o wyjeździe z kraju. Wiosną 1946 roku przedostał się do Szwecji, a w 1951 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał na stałe w Milwaukee.

Na emigracji pełnił funkcję przewodniczącego Kongresu Polonii Amerykańskiej w stanie Wisconsin (1960–1977). Korespondent Radia Wolna Europa, laureat nagrody literackiej Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1989). Pełnił również przez długi okres funkcję prezesa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Milwaukee.

Szlak wojenny zakończył w randze kapitana; po upadku komunizmu w Polsce awansowany do stopnia majora (1990) i następnie do stopnia pułkownika.

Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami oraz w 1993 roku Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (przez prezydenta Lecha Wałęsę; wcześniej również Krzyżem Kawalerskim tego orderu przez Rząd RP na uchodźstwie w 1989 roku).

Autor książki Na zew Ziemi Wileńskiej (1990).

Żonaty z Zofią (de domo Brzozowską), dwoje dzieci (Barbara, Ryszard).