Stanisław Ryszard Dobrowolski

Stanisław Ryszard Dobrowolski (ur. 14 marca 1907 w Warszawie, zm. 27 listopada 1985 tamże) – poeta, prozaik i tłumacz, członek grupy poetyckiej Kwadryga. Uczestnik powstania warszawskiego. Po wojnie oficer polityczny Ludowego Wojska Polskiego.

Urodził się w Warszawie w 1907 roku. Pochodził z rodziny robotniczej. W latach 1926-1927 studiował na Uniwersytecie Warszawskim filologię polską, a następnie w latach 1927-1929 prawo. W 1926 roku zadebiutował na łamach "Robotnika". W 1929 roku wydał tom poezji Pożegnanie Termopil. 1 czerwca 1930 trzymał koronę podczas prawosławnego ślubu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. W latach trzydziestych zainicjował grupę poetycką Kwadryga. Był rzecznikiem (wspólnie z Lucjanem Szenwaldem) radykalnego programu "sztuki uspołecznionej". W 1937 roku został redaktorem miesięcznika "Nowa Kwadryga".

W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji literackiej, brał udział w powstaniu warszawskim, został oficerem Armii Krajowej. Był jeńcem Stalagu 344 Lamsdorf (Łambinowice) i Oflagu IID Gross-Born. Po wyzwoleniu Warszawy wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie pełnił funkcje oficera politycznego i korespondenta wojennego.

Po zakończeniu wojny został redaktorem czasopisma "Polska Zbrojna". W latach 1945-1946 był sekretarzem generalnym Związku Zawodowego Literatów Polskich. W latach 1947-1948 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego "Nowin Literackich". Został powołany na dyrektora departamentu w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1949-1968 piastował urząd prezesa ZAIKSu. W latach 1954-57 był kierownikiem literackim Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze". W latach 1958-59 był redaktorem naczelnym "Żołnierza Polskiego". W okresie 1954-1964 był wiceprezesem Związku Literatów Polskich. Od 1949 był członkiem PZPR. Awansował do stopnia pułkownika WP.

W 1947 wydał broszurę propagandową, w 1968 popierał politykę PZPR, a w 1969 wydał antysemicką powieść Głupia sprawa. W 1976 wystąpił na wiecu na Stadionie X-lecia w Warszawie, nazywając robotniczy protest w Radomiu i Ursusie "warcholstwem".

Od 1974 członek Zarządu Głównego, a od 1983 członek Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Charakterystyka twórczości

W utworach przedwojennych przejawiają się zainteresowania Dobrowolskiego tradycją romantyczną. Wiodącą linią jego twórczości jest jednak temat protestu społecznego i ruchów rewolucyjnych, na przykład, w utworze Powrót na Powiśle autor przedstawia wydarzenia rewolucji 1905 roku. Jednym z głównych tematów dzieł Dobrowolskiego jest Warszawa: jej społeczeństwo, atmosfera, tradycje.

W okresie okupacji niemieckiej Dobrowolski pisał przeważnie teksty do pieśni patriotycznych. Szczególną popularność zyskały Szturmówka i Warszawskie dzieci.

W powojennych wierszach dominuje tematyka osobista. Refleksje nad własnymi przeżyciami Dobrowolski zawarł, na przykład, w tomikach poezji Nasza rzecz, A jeśli komu droga..., Dom i inne wiersze. Dobrowolski jest autorem powieści historycznych. Dzieła Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny oraz cykl Czerwieńcy poświęcone zostały tematyce powstania kościuszkowskiego. Powieści Saga rodzin i Na Powiślu i na Woli poruszają dzieje warszawskich rodzin robotniczych. Powieści Nasz czas, Trudna wiosna, Głupia sprawa i Esperanza odwołują się do tradycji rewolucyjnych, wojny domowej w Hiszpanii w roku 1936 i wydarzeń z okresu drugiej wojny światowej. Poemat Generał Walter, napisany został na cześć generała Karola Świerczewskiego, który zmarł w 1947 roku. Dobrowolski jest autorem tekstu hymnu XVII LO w Warszawie.

Zainteresowania Dobrowolskiego Warszawą zaowocowały współpracą z Mieczysławem Bermanem, z którym wspólnie wydał dzieło Bruki Warszawy, książkę poświęconej warszawskim robotnikom.

Dobrowolski tłumaczył też poezję radziecką: Mikołaja Asiejewa i Maksyma Tanka.

Dorobek literacki

Poezja

• A jeśli komu droga... - 1959
• Autoportret - 1932
• Dom i inne wiersze - 1964
• Doświadczenia - 1974
• Generał Walter - 1949
• Janosik z Tarchowej - 1937
• Drugi notatnik warszawski - 1955
• Lirycznie i nielirycznie - 1974
• Nad Norwidem - 1935
• Nasza rzecz - 1953
• Nim się stanie - 1967
• Notatnik warszawski - 1950
• Pieśni o wojnie i pokoju - 1978
• Pióro na wichrze - 1946
• Poezje wybrane - 1953
• Powrót na Powiśle - 1935
• Pożegnanie Termopil - 1929
• Szturmówka - okupacja
• Warszawskie dzieci - 1944
• Wiersze i poematy - 1966
• Wróżby - 1934

Proza

• Baśń o Janosiku - 1955
• cykl Czerwieńcy: cz. 1 Warszawska karmaniola - 1955, cz. 2 Piotr i Anna - 1957
• Drugi notatnik warszawski - 1955
• Dzień dzisiejszy - 1966
• Esperanza - 1976
• Głupia sprawa - 1969
• Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny - 1951
• Na powiślu i na Woli - 1974
• Nasz czas - 1961
• Notatnik warszawski - 1950
• Saga rodu - 1971
• Trudna wiosna - 1961

Publicystyka i pamiętniki

• Miłe złego początki - 1984
• Tamte dni i lata - 1981
• Wolność - ale jaka? - 1947

Dramaty

• Spartakus - 1947

Nagrody

Za całokształt twórczości otrzymał nagrody Ministra Obrony Narodowej II stopnia w 1963 roku oraz Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w 1965 roku. Dwukrotnie był laureatem Nagrody m.st. Warszawy (w 1950 i 1966). W 1949 roku odznaczony Orderem Sztandaru Pracy II. klasy. W 1955 z okazji Święta Odrodzenia Rada Państwa nadała mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (orderem tej klasy został następnie odznaczony po raz drugi). W 1973 został odznaczony Orderem Budowniczych Polski Ludowej. Ponadto był odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Krzyżem Walecznych i Krzyżem Partyzanckim.