Stanisław Skwarczyński

Stanisław Skwarczyński (ur. 17 listopada 1888 w Wierzchni, zm. 8 sierpnia 1981 w Londynie) – generał brygady Wojska Polskiego, wolnomularz, członek loży wolnomularskiej Tomasz Zan w Wilnie.

Stanisław Skwarczyński urodził się 17 listopada 1888 w Wierzchni, w powiecie kałuskim, w rodzinie Wincentego i Marii z Gnoińskich. Był młodszym bratem Adama. Studiował architekturę we Lwowie. Był członkiem Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego.

W latach 1914-1917 służył w Legionach Polskich. Był komendantem Oleandrów, dowódcą kompanii i batalionu w 1 Pułku Piechoty Legionów. 29 września 1914 awansował na podporucznika, a 15 czerwca 1915 na porucznika. W lipcu 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii, z której zdezerterował. Następnie działał w konspiracji, jako komendant Okręgu Łódź Polskiej Organizacji Wojskowej.

W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. W grudniu 1918 został dowódcą III batalionu 28 Pułk Strzelców Kaniowskich. Na czele tego pododdziału walczył z Czechami na froncie śląskim, a następnie wziął udział w wojnie z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej. 31 sierpnia 1919 został dowódcą batalionu zapasowego, a 15 kwietnia 1920 dowódcą II batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów. W czasie wojny z bolszewikami, od 12 czerwca do 4 lipca 1920 oraz od 23 sierpnia 1920 do 19 marca 1927, dowodził 5 Pułkiem Piechoty Legionów. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919, a w 1924 awansował na pułkownika. 7 grudnia 1926 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu. Od 8 sierpnia 1928 pełnił obowiązki dowódcy, a 14 lutego 1929 został mianowany dowódcą 3 Dywizji Piechoty Legionów. 25 października 1930 został przeniesiony na równorzędne, ale bardziej prestiżowe stanowisko dowódcy 1 Dywizji Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego w Wilnie. Na tym stanowisku awansował na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1931.

Zaangażowany w politykę wraz ze swoim bratem Adamem. Od początku stycznia przeszedł w stan nieczynny. Od stycznia 1938 stał na czele Obozu Zjednoczenia Narodowego, zastępując na tej funkcji płk. Adama Koca. Uroczyście otworzył obrady sejmu V kadencji w 1938.

W końcu sierpnia 1939 powrócił do służby czynnej i został wyznaczony na stanowisko dowódcy Korpusu Interwencyjnego. Później wyznaczony na dowódcę Grupy Operacyjnej „Wyszków” (faktycznie nie zdążył objąć dowodzenia). Wyznaczony na dowódcę odwodów Armii Prusy, potem dowódca Grupy Operacyjnej jego imienia w ugrupowaniu południowym Armii „Prusy”. Znajdując się w fatalnej kondycji psychicznej nie stanął na wysokości zadania w czasie bitwy pod Iłżą, a następnie nakazał rozproszenie 12 DP, porzucenie całego sprzętu (50 dział!) i przedzieranie się małymi grupkami za Wisłę. W trakcie bitwy pod Tomaszowem Lubelskim dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w oflagu VI E w Dorsten w zagłębiu Ruhry, potem w karnym oflagu w Dössel. Po wyzwoleniu w kwietniu 1945 dostał się do Londynu. W Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie nie służył. Stronił od polityki i działalności publicznej. Pozostał na emigracji w Londynie do ostatnich swoich dni. Zmarł 8 sierpnia 1981 w Londynie. Pochowany na cmentarzu Elmers End.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (1930)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921 „Polska Swemu Obrońcy”
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Znak oficerski „Parasol”
• Krzyż Oficerski Legii Honorowej