Odo Feliks Kazimierz Bujwid

Odo Feliks Kazimierz Bujwid (ur. 30 listopada 1857 w Wilnie, zm. 25 grudnia 1942 w Krakowie) – pierwszy polski bakteriolog, pionier higieny i profilaktyki lecznictwa, jeden z pierwszych polskich naukowców zajmujących się wytwórczością szczepionek leczniczych, przeprowadził pionierskie szczepienia przeciwko wściekliźnie.

Urodzony w Wilnie wywodził się ze zubożałej szlachty litewskiej. Jego ojciec przeniósł się do Warszawy i jako urzędnik pracował w magistracie. Na Uniwersytecie Warszawskim studiował medycynę, a przygotowanie fachowe do specjalizacji bakteriologicznej zdobył w Berlinie u Roberta Kocha i w Paryżu w instytucie Ludwika Pasteura. W Warszawie założył pierwszy w Polsce instytut zapobiegania wściekliźnie oraz stacje badania produktów spożywczych.

W 1883 Rada Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego zaproponowała mu objęcie nowo utworzonej katedry higieny. Bujwid przeniósł się do Krakowa, mimo że konserwatywne grupy uniwersyteckie z rezerwą i niechęcią odnosiły się do nowych prądów przyrodniczo-naukowych propagowanych przez przybysza z Kongresówki. Od początku rozwinął niezwykle intensywną działalność naukową, a ponadto stworzył w Krakowie drugi na terenie kraju zakład szczepień pasteurowskich.

Obok publikowania licznych rozpraw naukowych, aktywnie pracował społecznie. W 1896 wybrany radnym m. Krakowa, przyczynił się do założenia wodociągów i sieci kanałów w mieście. Był zwolennikiem upowszechnienia oświaty, współtwórcą miejscowego III koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, organizatorem – wraz z żoną – pierwszego gimnazjum żeńskiego, popierał walkę kobiet o dopuszczenie do studiów uniwersyteckich. Przyciągał do siebie młodych ludzi o nowoczesnych poglądach, a jego dom stał się ogniskiem skupiającym przedstawicieli postępowej inteligencji krakowskiej. W okresie międzywojennym był członkiem Rady Przybocznej Prezydenta oraz w latach 1931–1933 Tymczasowej Rady Miejskiej. Propagował język esperanto, został honorowym członkiem Polskiego Klubu Esperanckiego, a także inicjatorem utworzenia Towarzystwa Polsko-Jugosłowiańskiego. W swoim domu przy ul. Lubicz 34 założył wytwórnię surowic i szczepionek, która w czasie okupacji niemieckiej dostarczała ludności polskiej szczepionek przeciwko durowi plamistemu. Obecnie znajduje się tam muzeum.

Odo Bujwid był człowiekiem niezwykle pracowitym i zorganizowanym. Jak napisała jego córka Jadwiga Demlowa: "Nie znosił lenistwa, marnotrawstwa, był wrogiem zaciętym picia wódki, palenia papierosów, gry w karty i przebywania w knajpach".

Zainteresowany ideą rotariańską był inicjatorem założenia Krakowskiego Klubu Rotary, który tworzył z wielkim zaangażowaniem, zapraszając do komitetu organizacyjnego znanych sobie i zaprzyjaźnionych ludzi: Juliusza Dunikowskiego i Tadeusza Dyboskiego.

W wieku 75 lat, po śmierci żony zaczął pisać dziennik, najpierw w postaci listów do żony, później w formie klasycznych zapisków.

Był członkiem Komitetu Organizacyjnego Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela w Krakowie, członkiem Komitetu Przyjaciół Pokoju. W 1935 roku był członkiem krakowskiej loży wolnomularskiej Przesąd Zwyciężony.

Jego żoną od 1886 roku była Kazimiera Bujwidowa, jedna z najważniejszych postaci ruchu feministycznego pierwszej fali w Polsce. Miał z nią sześcioro dzieci: Kazimierę, Zofię, Jadwigę, Helenę, Jana i Stanisława.

Córka Helena, po mężu Jurgielewiczowa, jako pierwsza kobieta otrzymała w dniu 5 maja 1923 dyplom lekarza weterynarii po ukończeniu z ogólnym wynikiem celującym Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Helena była porucznikiem 11 Pułku Ułanów Legionowych, odznaczona czterokrotnie Krzyżem Walecznych za męstwo wykazane w czasie Obrony Lwowa.