Tadeusz Ziółkowski

Tadeusz Ziółkowski (ur. 5 czerwca 1886 r. w Wiskitnie k. Koronowa, zm. 11 stycznia lub 22 marca 1940 r. w Stutthofie) – kapitan żeglugi wielkiej, komandor pilotów portu gdańskiego, "Pierwszy żeglarz Rzeczypospolitej".

Po szkołach w rodzinnym Wiskitnie, a następnie w Bydgoszczy, jako szesnastolatek dostał się w Hamburgu na szkolny żaglowiec "Grossherzogin Elizabeth". Następnie pływał jako marynarz na kilku innych żaglowcach. 1905-06 uczył się w szkole marynarki handlowej w Hamburgu i po kilkumiesięcznej praktyce na parowcu "Thekla Bohlen" zdał egzamin na sternika dalekiej żeglugi. Pływał jako oficer na kilku parowcach, a 7 lutego 1910 zdał egzaminy i uzyskał stopień kapitana żeglugi wielkiej. 1910-11 odbywał służbę wojskową na pancerniku "Pommern". W 1914 otrzymał uprawnienia radiotelegrafisty II klasy i został przyjęty do korpusu oficerskiego na linii żeglugowej Hamburg – Ameryka Południowa. Podczas I wojny światowej wcielony do niemieckiej marynarki wojennej. W stopniu podporucznika marynarki służył na krążowniku pomocniczym (uzbrojonym transatlantyku) "Kronprinz Wilhelm" jako oficer wachtowy, był też dowódca trzech zdobytych przez niego statków. Wraz z okrętem, wiosną 1915 został internowany w USA.

W październiku 1919 powrócił do Polski. 27 października 1920 powołany do Polskiej Marynarki Wojennej z przydziałem do Komendy Portu Wojennego w Pucku. 4 września 1921 został komendantem żaglowca szkolnego Marynarki Wojennej "Lwów". W 1922 statek przekazano resortowi przemysłu i handlu, a Ziółkowski, który pozostał jego kapitanem, przeszedł do rezerwy w stopniu kapitana marynarki. W maju 1923 "Lwów" pod jego dowództwem wypłynął w swój pierwszy dalekomorski rejs do Brazylii. W trakcie rejsu żaglowiec, jako pierwsza w historii polska jednostka, 13 sierpnia 1923 r. przekroczył równik. Ziółkowski został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

4 marca 1924 został wybrany na zastępcę komandora Urzędu Pilotów, podlegającego Radzie Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku. W styczniu 1929 objął stanowisko komandora w związku z przejściem na emeryturę dotychczasowego komandora H. Wunderlicha. Zainicjował kampanię na rzecz wychowania morskiego wśród harcerzy i młodzieży akademickiej - od 1932 był kierownikiem sportowo-żeglarskim Polskiego Klubu Morskiego, doprowadził do udziału polskiej ekipy żeglarskiej na igrzyskach olimpijskich w 1936.

25 sierpnia 1939 podczas wchodzenia do portu gdańskiego pancernika "Schleswig-Holstein" komandor Ziółkowski wraz z kilkoma innymi polskimi pracownikami Rady Portu i Dróg Wodnych został aresztowany przez policję gdańską za odmowę wprowadzenia tego okrętu do portu zamiast anonsowanego wcześniej przez Niemców krażownika Königsberg. Po kilku godzinach zwolniony i przywrócony na stanowisko, został ponownie aresztowany nad ranem 1 września 1939. Był więziony w obozie w Nowym Porcie, a następnie został osadzony w nowo powstałym obozie w Stutthofie. Zginął w jednej ze zbiorowych egzekucji działaczy polskich w Gdańsku – zdaniem Brunona Zwarry w dniu 11 stycznia, według większości innych autorów 22 marca 1940. Po ekshumacji, jego szczątki przeniesiono w 1947 na cmentarz na Zaspie.

Imię Tadeusza Ziółkowskiego noszą Szkoła Podstawowa nr 67 w Gdańsku, Szkoła Podstawowa nr 39 w Bydgoszczy oraz Zespół Szkół w Wierzchucinie Królewskim. Tadeusz Ziółkowski jest jednym z patronów zespołu szkół nr 7 w Gdańsku im. Zasłużonych Ludzi Morza. Jedno z nabrzeży w porcie gdańskim nosi nazwę "Nabrzeże Ziółkowskiego". W 1963 statek Polskiej Żeglugi Morskiej otrzymał nazwę "Kapitan Ziółkowski". W roku 1969 na domu przy ulicy Grunwaldzkiej 103 w Bydgoszczy zawieszono tablicę upamiętniającą miejsce zamieszkania Ziółkowskiego w latach 1896-1927. Na Targu Rybnym w Gdańsku znajduje się pomnik komandora Ziółkowskiego, wykonany przez artystę rzeźbiarza Stanisława Szwechowicza w 1989. W 2006 r. w 120 rocznicę urodzin kapitana ustawiono pamiątkowy obelisk na Nabrzeżu Ziółkowskiego w Gdańsku-Nowym Porcie. W budynku Kapitanatu Portu Gdańsk znajduje się tablica pamiątkowa zawieszona "w hołdzie Wielkiemu Polakowi" w roku 1998. W roku 2010 w rodzinnym Wiskitnie odsłonięto obelisk z tablicą upamiętniającą miejsce narodzin kapitana. Od roku 2011 kpt. ż.w. Tadeusz Ziółkowski ma swoją gwiazdę w Ogólnopolskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie.