Irena Latinik-Vetulani

Irena Stefania Latinik-Vetulani (ur. 26 grudnia 1904, zm. 2 lutego 1975) – polska biolożka, doktor filozofii, popularyzatorka nauki.

Urodziła się jako córka ówczesnego kapitana Franciszka Ksawerego i Heleny Latiników w 1904 roku. Miała dwie siostry: Annę (1902–1969) oraz Antoninę (1906–1989). Ukończyła Wydział Filozoficzny na Uniwersytecie Jagiellońskim. Następnie wyjechała na staż naukowy w stacji biologicznej Roscoff we Francji (La Station biologique de Roscoff). Po powrocie do Polski została asystentką w Zakładzie Biologii i Embriologii, gdzie pod kierownictwem profesora Emila Godlewskiego Jr. obroniła rozprawę doktorską w roku 1927 i kontynuowała pracę naukową nad problemami regeneracji u płazów. Do 1938 roku była asystentką profesora Henryka Hoyera.

Jej mężem był Adam Vetulani (ślub w 1927), z którym miała dwóch synów: Jerzego (ur. 1936) oraz Jana (1938–1965).

Wydała dwie książki popularnonaukowe: Krążenie pierwiastków w przyrodzie (Książnica-Atlas, Warszawa 1938) oraz Regeneracja, odtwarzanie utraconych części ciała (Czytelnik, Łódź 1950). Przez wiele lat publikowała również teksty w czasopiśmie „Wszechświat”.

II wojnę światową spędziła w Krakowie. Dzięki biegłej znajomości języka niemieckiego została tłumaczką. Pełniła również opiekę nad synami, których wychowywała w patriotycznym poczuciu honoru.

18 stycznia 1945 roku, ostatniego dnia okupacji niemieckiej w Krakowie, podeszła do okna, żeby je otworzyć w obawie przed wybiciem szyb w wypadku możliwej eksplozji. W tym samym momencie na zewnątrz wybuchł pocisk i Vetulani została ran­iona w głowę odłamkiem. Była niemal całkowicie sparaliżowana przez kilka miesięcy. Tak później wspominał to jej starszy syn, Jerzy:

  Przeżyła to, ale do końca życia miała w mózgu dość duży kawałek żelaza. Dożyła 70 lat, mając duże kłopoty z chodzeniem, niewładną lewą rękę i ograniczone do połowy pole widzenia. Mimo tego kalectwa prowadziła aktywne i wartościowe życie. (...) Lubiła uczyć dzieci, odrabiać z nimi lekcje. Bardzo dużo pomagała nam i naszym kolegom. Dwójkę nieco opóźnionych dzieci znajomych doprowadziła aż do matury. Do ostatnich dni życia przepisywała zeszyty szkolne z klasy III i V i wysyłała je swoim wnukom (moim dzieciom) do Ameryki, aby nie straciły roku szkolnego po powrocie do Polski. Była przykładem heroicznej walki z nieszczęściem.

W 1965 roku spotkała ją kolejna tragedia – podczas spływu kajakowego po Dunajcu utonął jej młodszy syn, Janek, który akurat w tamtym czasie przygotowywał się do doktoratu z etyki norm.

Zmarła 2 lutego 1975 roku. Została pochowana na cmentarzu Rakowickim.