Stefan Schwarz

Stefan Schwarz (ur. 4 października 1906 r. w Jaśle, zm. w 1993 r. w Krakowie) - polski lekarz ginekolog i położnik, żołnierz kampanii wrześniowej, wykładowca tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, nestor polskiej ginekologii.

Syn doktora praw, Adolfa i Stanisławy Ramułt, w polskiej rodzinie, wywodzącej się od przybyłego z Austrii inżyniera do powstającego zagłębia naftowego.

Czasy młodzieńcze

Jako student praktykował na oddziale chirurgicznym Szpitala Bonifratrów w Krakowie. Po promocji odbył praktykę na oddziale chirurgicznym oraz na oddziale chorób wewnętrznych tegoż szpitala. Następnie przeszedł do Kliniki Ginekologiczno-Położniczej UJ. W tym czasie rozpoczął pracę naukową wydając drukiem „Zapalenie wyrostka robaczkowego w ciąży, porodzie i połogu". Jego promotorem był medyk sądowy dziekan prof. Leon Wacholz.

W kwietniu 1932 r. przeszedł na Oddział III Położniczo-Ginekologiczny Szpitala św. Łazarza w Krakowie. W 1935 został mianowany asystentem tego Oddziału. W tym samym roku wyjechał do Berlina, gdzie przebywał w I Klinice Ginekologicznej prof. Waltera Stoeckla. W 1938 objął stanowisko pierwszego asystenta i zastępcy Oddziału III Szpitala św. Łazarza. W tym okresie ogłosił 7 prac naukowych, które oprócz publikacji były wygłaszane na zjazdach naukowych w Krakowie, Poznaniu i Lwowie.

Okupacja

Po wybuchu wojny udał się wraz z grupą lekarzy do Zamościa i Lublina, gdzie pracował w punkcie opatrunkowym dla uciekinierów, zorganizowanym w gmachu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W dniu 18 września, w trakcie trwającej kilkadziesiąt godzin obrony Lublina, prof. Schwarz pełnił funkcję lekarza na linii bojowej.

Po ucieczce z niewoli powrócił do Krakowa, gdzie przejął swe dawne czynności adiunkta Oddziału Ginekologiczno-Położniczego. Gdy kierownictwo szpitala przejął niemiecki profesor Walter Schaefer, prof. Schwarz zwrócił się do członków tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego z prośbą o wskazówki. Ci nakazali mu w interesie polskich chorych przyjąć oferowane przez dyrekcję okupacyjną stanowisko Oberarzta III Oddziału i Kliniki Ginekologiczno-Położniczej UJ. Profesor pełnił tą funkcję do 1943 r. w bardzo trudnych warunkach: wielokrotnie odmawiał przyjęcia obywatelstwa niemieckiego, operował i leczył w getcie krakowskim i tarnowskim, współpracował z konspiracyjnymi organizacjami. Dzięki pełnionej funkcji nie tylko pomagał polskim chorym, ale także kształcił polską kadrę lekarską. Niezwykłą ofiarność, poświęcenie i odwagę profesora obrazuje choćby fakt, iż na terenie Kliniki leczył 75 Żydówek, wiele z nich operując[potrzebne źródło]. Na drzwiach sal, w których leżały, wywieszony był napis „Achtung Tyfus”, który trzymał hitlerowców z dala.

W dniu 3 lutego 1943 roku profesor został aresztowany i osadzony w więzieniu na Montelupich, a następnie w więzieniu śledczym niemieckiego sądu specjalnego pod zarzutem przekroczenia kompetencji lekarza-Polaka. Po wyjściu z więzienia nie wrócił do pracy w szpitalu z powodu ciężkiej, wielomiesięcznej choroby.

Okres powojenny

W 1947 r. został mianowany ordynatorem Oddziału III, a następnie został powołany przez rektora UJ, prof. Teodora Marchlewskiego, do pełnienia obowiązków kierownika Katedry i Kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych Wydziału Lekarskiego UJ . W grudniu 1953 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym położnictwa i chorób kobiecych. Rok później objął stanowisko kierownika Katedry i Kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych Akademii Medycznej w Krakowie, które to obowiązki pełnił do 30 września 1969 roku. Powołano wtedy Instytut Ginekologii i Położnictwa, w którym kierował Kliniką Ginekologiczną i pełnił funkcję przewodniczącego Rady Instytutu do 1978 r. W latach 1957 - 1960 był przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. W latach 1950-1965 był obierany wielokrotnie na przewodniczącego krakowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, a następnie został członkiem honorowym tegoż Towarzystwa.

Ukoronowaniem pracy akademickiej profesora był wybór na dziekana Wydziału Lekarskiego AM w latach 1958-1960. W tym okresie został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Prof. Schwarz wygłaszał referaty na zjazdach i konferencjach w całej Europie. Aby uzupełnić swoje umiejętności kształcił się w najlepszych europejskich klinikach (Karlsruhe, Frankfurt a.M., Wiesbaden, Wiedeń). W 1983 r. pojechał jako gość honorowy do Wiesbaden, gdzie odbywało się sympozjum ze znacznym udziałem uczniów prof. Schwarza.

Dorobek naukowy

Stefan Schwarz jest autorem 62 publikacji, m.in. dotyczących reformowania chirurgii ginekologicznej przez zastosowanie nowych metod leczniczych i operacyjnych. Był też autorem publikacji z zakresu medycyny pracy i deontologii. Znaczną część dorobku stanowią opinie sądowo-medyczne pisane w trakcie 30. lat pracy.

Ważnym dorobkiem S. Schwarza jest wykształcenie i wychowanie licznej kadry lekarskiej, w tym 5 profesorów, 45 doktorów i 13 docentów. Wychowankowie profesora obejmowali ordynatury oddziałów ginekologicznych na terenie całej Polski, a także Austrii, Niemiec, USA i Szwajcarii.