Mieczysław Pazderski

Mieczysław Pazderski ps. Szary (ur. 20 września 1908 w Bolesławowie, zm. 10 czerwca 1945 w Hucie) – lekarz, oficer Wojska Polskiego, Narodowej Organizacji Wojskowej, Ludowego Wojska Polskiego, kapitan Armii Krajowej i dowódca antykomunistycznego zgrupowania partyzanckiego Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS) Narodowych Siły Zbrojnych.

Urodził się 20 IX 1908 w Bolesławowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego jako syn Antoniego i Eugenii z domu Grossman. Do gimnazjum uczęszczał w Ostrowcu Świętokrzyskim. Maturę zdał w Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Warszawie. W 1930 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Grudziądzu. W 1932 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Jako harcmistrz w 1935 wziął udział w Zlocie ZHP w Spale. Po uzyskaniu dyplomu lekarza medycyny uzyskał doktorat. Pracował następnie w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Warszawie.

Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku w stopniu podporucznika. W czasie okupacji mieszkał w Zezulinie. Działał w NOW, a następnie NSZ (uzyskał stopień kapitana NSZ). Był komendantem placówki NSZ w powiecie Chełm. Po scaleniu z AK przeszedł do NSZ-AK. Po wkroczeniu wojsk sowieckich na ziemie polskie został powołany do LWP; służył w 31 pp. Na wieść o poszukiwaniu go przez NKWD w październiku 1944 wraz z większością pułku zbiegł do lasu, tworząc oddział partyzancki AK. Od kwietnia 1945 znalazł się ponownie w NSZ, od 30 kwietnia był dowódcą Akcji Specjalnej (Pogotowia Akcji Specjalnej) NSZ na powiat Chełm. Decyzją Komendy Okręgu Lubelskiego NSZ z 30 czerwca tego roku został mianowany dowódcą 300-osobowego zgrupowania oddziałów: ppor. Zbigniewa Góry "Jacka", sierż. Bolesława Skulimowskiego "Sokoła", st. sierż. Eugeniusza Walewskiego "Zemsty" i plut. Romana Jaroszyńskiego "Romana". 30% tej nowo utworzonej jednostki stanowili byli żołnierze 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK.

Oddziały NSZ pod jego dowództwem są oskarżane o wymordowanie 6 czerwca 1945 prawie 200 mieszkańców ukraińskiej wsi Wierzchowiny w pow. Krasnystaw.

Pod miejscowością Huta w powiecie chełmskim, 10 czerwca 1945 300-osobowy oddział Szarego został zaatakowany przez sowiecką grupę pościgową składającą się z pancernej jednostki Armii Czerwonej i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w sile około 2 tysięcy żołnierzy. Była to największa bitwa żołnierzy podziemia antykomunistycznego. Pazderski zginął w czasie odwrotu z Huty.

W 1992 pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Narodowego Czynu Wojskowego i Krzyżem Partyzanckim. Tablica upamiętniająca Mieczysława Pazderskiego znajduje się w kościele św. Eliasza w Lublinie.