Stanisław Srzednicki

Stanisław Srzednicki, ps. Stach (ur. 9 kwietnia 1915 w Krzemieńcu na Wołyniu, zm. 20 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski instruktor harcerski, współorganizator młodzieżowej organizacji "Orlęta" w Warszawie, porucznik.

Dzieciństwo i młodość

Pochodził z patriotycznej rodziny – wnuk powstańców 1863 zesłanych po upadku powstania w głąb Rosji, jego ojciec i stryjowie uczestniczyli w ruchach rewolucyjnych i narodowo-wyzwoleńczych i następnie brali udział w kształtowaniu państwowości polskiej po odzyskaniu niepodległości. W latach 1926-1934 uczeń Gimnazjum im. Króla Władysława IV w Warszawie, w wieku 9 lat wstąpił do 17 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, w 1935 został jej drużynowym w stopniu harcmistrza.

Orlęta

Organizacja Orląt

W 1935 rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. Współtworzył młodzieżową organizację "Orląt", w której prowadził pracę wychowawczą wśród dzieci i młodzieży z warszawskiej Pragi. Był komendantem praskiego hufca "Orląt".

Konspiracja. Kompania Motorowa Orląt

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 zaciągnął się ochotniczo do wojska. 20 września dostał się do niewoli, z której uciekł po kilku dniach. Po powrocie do Warszawy przystąpił do pracy konspiracyjnej w szeregach SZP, ZWZ i AK, wciągając do konspiracji swych wychowanków z "Orląt". Organizował dla nich tajne komplety w szkole zawodowej im. Stanisława Konarskiego i w Gimnazjum im. Króla Władysława IV oraz szkolenia wojskowe. Większość z nich odbywała kursy samochodowe i praktykę warsztatową. Oddział "Orląt" stał się w 1943 Kompanią Motorową "Orląt", a Stanisław Srzednicki ukończył I kurs Szkoły Podchorążych Piechoty Agricola, otrzymał awans na podporucznika i został dowódcą kompanii.

W czasie powstania warszawskiego dowodził kompanią "Orląt" w batalionie "Gozdawa" zgrupowania "Sosna" na Starym Mieście. Mimo rany odniesionej w pierwszych dniach Powstania walczył dalej. W połowie sierpnia został przeniesiony do dowództwa odcinka na stanowisko oficera do zadań specjalnych. Zginął od pocisku artyleryjskiego w czasie odpierania natarcia niemieckiego na ratusz, w rejonie budynku przy ul. Daniłowiczowskiej 7.

Pośmiertnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. Pochowany jest w kwaterze zgrupowania "Sosna" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B 8 rz. 2 m. 37).

Upamiętnienia

Tablice pamiątkowe

Stanisławowi Srzednickiemu i "Orlętom" poświęcono tablice pamiątkowe:

• w lewej kruchcie Katedrze Polowej Wojska Polskiego przy ul. Długiej
• na ścianie budynku przy ul. Podwale 23 (budynek narożny, tablica od strony ul. Kilińskiego)
• w bramie odbudowanego pałacu Jabłonowskich – dawnego ratusza

Stanisław Srzednicki jako patron

Imię Stanisława Srzednickiego noszą:

• jedna z drużyn Szczepu 17 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych,
• jedna z drużyn Szczepu "Promień" w Łodzi.

W przeszłości imię to nosiły również:

• Szkoła Podstawowa nr 325 w Warszawie na Ursynowie (ul. Na Uboczu 9, obecnie znajduje się tam Gimnazjum nr 94)
• 273 Warszawska Drużyna Harcerska przy Szkole Podstawowej nr 193 w Hufcu Targówek, a następnie Praga Nowa.