Anna Podhajska

Anna Jadwiga Podhajska (z domu Wiśniewska, ur. 17 kwietnia 1938 w Gdyni, zm. 5 lutego 2006 w Gdańsku) - lekarz, profesor biotechnologii, specjalistka w dziedzinie mikrobiologii, biologii molekularnej i inżynierii genetycznej. Nauczyciel akademicki, ekspert w dziedzinie biotechnologii i animatorka życia naukowego Pomorza. Współzałożycielka Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku (MWB UG-AMG) oraz założycielka Centrum Transferu Technologii w ramach Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni.

W 1955 ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku, w 1964 studia lekarskie na Akademii Medycznej w Gdańsku, po czym (w 1968) doktoryzowała się na tamże w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej , kierowanym przez prof. Stefana Kryńskiego. W 1970 podjęła pracę na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego u prof. Karola Taylora, który powrócił właśnie z długiego stażu u prof. Wacława Szybalskiego w USA .
Wyjechała na stypendium do Instytutu Biologii Molekularnej w Genewie (1974-1975), a jesienią 1981 do amerykańskiego Laboratorium Badań nad Rakiem (McArdle Laboratory for Cancer Research) w Madison w stanie Wisconsin, do zakładu profesora Wacława Szybalskiego. Pierwszy pobyt trwał trzy lata, kolejne - coroczne przez kolejnych 10 lat - łączyły zajęcia w UG (jeden semestr) z pracą naukową w laboratorium prof. Szybalskiego (drugi semestr). Zajmowała się tam kilkoma zupełnie nowymi koncepcjami:

1. wykorzystanie dominujących negatywnych mutacji do hamowania zakażeń wirusowych. Wynikiem tych badań był patent (wspólnie z prof. Szybalskim) dotyczący zwalczania infekcji wirusowych, np. u roślin;
2. konstrukcja uniwersalnych enzymów restrykcyjnych;
3. konstrukcja wektorów sterowanych odwracalnym promoterem (an invertible promoter)

Efektem współpracy z prof. Szybalskim były liczne publikacje oraz staże naukowe polskich doktorantów w Madison, które zaowocowały kolejnymi doktoratami polskich naukowców, patentami i pracami naukowymi.
Jej laboratorium w Gdańsku zajęło się zagadnieniem systemów restrykcyjno-modyfikacyjnych i było początkowo finansowane przez amerykańską firmę New England Biolabs.
W 1992 wraz z prof. Karolem Taylorem przygotowała koncepcję, a w następnym roku zorganizowała Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku. W latach 1993-1996 była prodziekanem tego wydziału. Organizowała co roku Letnie Szkoły Biotechnologii (Było to nowym pomysłem w Polsce. Szkoły te były przez szereg lat finansowane przez amerykańską firmę Promega, Madison), doprowadziła do rozbudowy i wyposażenia wydziału w nowoczesny sprzęt laboratoryjny.
W 1996 uzyskała tytuł naukowy profesora, w 1999 objęła stanowisko profesora zwyczajnego UG. Przez szereg lat pełniła funkcję kierownika Katedry Mikrobiologii Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Była promotorem 81 prac magisterskich, 20 doktorskich i 2 habilitacyjnych (ukończonych).

Praca naukowa

1. Właściwości i zastosowanie enzymów restrykcyjnych i modyfikacyjnych klasy IIS
2. Badania nad systemami restrykcyjno-modyfikacyjnymi bakterii, sinic w aspekcie taksonomicznym i ewolucyjnym
3. Diagnostyka molekularną chorób wirusowych, bakteryjnych i nowotworowych
4. Genetyczne i molekularne podstawy udziału protoonkogenów w powstawaniu nowotworów
5. Fotodynamiczna diagnostyka i terapia nowotworów
6. Badania nad hemolizynami z rodzaju Klebsiella
7. Technologia produkcji substancji biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego

Działalność organizacyjna

• Finansowała swoje laboratorium z własnej produkcji enzymatycznej i biotechnologicznej.
• Była inicjatorką powołania Centrum Transferu Technologii (patrz link zewnętrzny [1]), którego zadaniem jest pośrednictwo w przedsięwzięciach komercyjnych, zapewniających pieniądze m.in. na zakup aparatury badawczej.
• Była inicjatorką założenia Pomorskiego Parku Naukowo Technologicznego w Gdyni (patrz link zewnętrzny: [2]), który umożliwia rozwój nowoczesnych technologii, w szczególności biotechnologii, ochrony środowiska, informatyki i wzornictwa przemysłowego.
• Była Wiceprezydentem międzynarodowego stowarzyszenia dla badań, nauki i innowacji w regionie Bałtyku - ScanBalt Network (patrz link zewnętrzny [3] (2002-2005)

Udział w gremiach naukowych

Rady naukowe

• Członek Rady Naukowej Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni (1992-2002)
• Członek Rady Naukowej Instytutu Surowic i Szczepionek (1996-2002)
• Członek Rady Naukowej Centrum Mikrobiologii i Wirusologii PAN w Łodzi (1999-2002)
• Członek Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN (1996-1998i 2002-2006)
• Wiceprzewodnicząca Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN (2003–2006)

Towarzystwa naukowe

• Polskie Towarzystwo Mikrobiologiczne
• Polskie Towarzystwo Genetyczne
• European Association of Pharma Biotechnology
• American Association for the Advancement of Science

Grupy ekspertów i jury

• Przewodnicząca grupy ekspertów z dziedziny biotechnologii działającej przy Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej w Poznaniu (od 2001)
• Przewodnicząca Jury Konkursu L’Oreal dla Kobiet i Nauki; od pierwszej edycji w 2001.

Komitety redakcyjne czasopism fachowych

• Międzynarodowe czasopismo GENE
• Polskie Czasopismo Biotechnologiczne
• Acta Microbiologica Polonica
• Polish Journal of Cosmetology

Nagrody i odznaczenia

• Kilkanaście nagród rektora UG za pracę badawczą i naukowo-wychowawczą w latach 1970-2000
• Udział w zespołowej nagrodzie I stopnia Naczelnej Organizacji Technicznej i tytuł Mistrza Techniki (1973)
• Nagrody ministra za pracę organizacyjną i badawczą w latach 1976, 1980, 1987
• Złoty Krzyż Zasługi (1987)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1995),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Nagroda I Kongresu Biotechnologii za osiągnięcia w dziedzinie komercjalizacji biotechnologii (1999),
• II lokata we francusko-europejskim konkursie-plebiscycie Fundacji Heleny Rubinstein Award (Firma l'Oréal w Paryżu) o tytuł Najlepsza Kobieta Naukowiec (2000)
• Medal Marii Skłodowskiej-Curie (2001)
• Tytuł Kobieta przedsiębiorcza - nadany przez Przegląd Techniczny (2002),
• Złota Żyrafa - nagroda za styl kreowania myśli technicznej (2002) Styl Życia,
• Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE 2003 w kategorii Medycyna i Biotechnologia,
• Nagroda Ministra Nauki za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze 2004,
• Lady Soroptimist – nadany przez I Klub Soroptimist International w Gdańsku 2005.