Jerzy Iwanowski

Jerzy Iwanowski (ur. 10 lutego 1878 w Lebiodce koło Lidy, zm. 28 marca 1965 w Penley w Wielkiej Brytanii) – polski działacz społeczny i polityk, inżynier, minister spraw zagranicznych Litwy Środkowej (1920–1922) oraz senator III kadencji (1930–1935).

Był synem Leonarda – inżyniera i prezesa Komitetu Technicznego przy Ministerstwie Skarbu w Petersburgu i Jadwigi baronówny von Reichel.

Ukończył V Gimnazjum w Warszawie. W latach 1895-1901 studiował na Wydziale Mechanicznym Petersburskiego Instytutu Technologicznego, gdzie uzyskał dyplom inżyniera technologii. W czasie studiów dwukrotnie wydalany z uczelni za przynależność do PPS. Po 1901 działał w PPS w Częstochowie, Zagłębiu Dąbrowskim oraz na warszawskiej Woli. W latach 1901–1903 pracował jako inżynier technologii w rakowskiej Hucie Handtkego.

W latach 1903–1905 więziony w Warszawie i zesłany w głąb Rosji, w latach 1906–1907 w Wilnie. Po opuszczeniu więzienia pracował w petersburskim i moskiewskim oddziałach British Westinghouse Electric Co., angażował się tam w działalność PPS-Frakcji Rewolucyjnej.

W obawie przed represjami wyjechał do Chin, gdzie pracował dla towarzystwa "Siemens-Schuckert" w Mandżurii, później reprezentował tę firmę w Japonii, USA i Rosji. Po wybuchu I wojny światowej organizował m.in. w Szanghaju przerzut polskich jeńców do Legionów. W 1916 przebywał w USA i współpracował z tamtejszym Komitetem Obrony Narodowej, w 1917 działał w POW w Moskwie

W 1918 wrócił do odradzającej się Polski – w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego objął 17 listopada 1918 tekę ministra przemysłu i handlu, w rządzie Ignacego Paderewskiego sprawował od 16 stycznia 1919 urząd ministra ochrony pracy i opieki społecznej. W lipcu i sierpniu 1919 kierował polską misją handlową przy rządzie Denikina. W 1920 ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1920–1922 kierownik Departamentu Spraw Zagranicznych rządu Litwy Środkowej.

Od 1926 działał w loży masońskiej "Machnicki", był członkiem YMCA i Rotary Club w Warszawie.

W Senacie II kadencji (1928–1930) był zastępcą senatora BBWR. W latach 1930–1935 był senatorem z województwa łódzkiego. Był przewodniczącym Rady Wojewódzkiej BBWR w Łodzi.

W czasie II wojny światowej walczył w stopniu podpułkownika w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Po wojnie na emigracji w Londynie. Od 1948 do 1956 i w latach 1957–1965 przewodniczący Rady Naczelnej Ligi Niepodległości Polski. Był członkiem Tymczasowej Rady Jedności Narodowej.

Rodzina

Braćmi Jerzego Iwanowskiego byli Wacław Iwanowski – białoruski społecznik i polityk, Tadas Ivanauskas – profesor biologii Uniwersytetu Kowieńskiego, działacz społeczny na Litwie i założyciel lokalnego ogrodu zoologicznego oraz wileński adwokat Stanisław Iwanowski. Miał córki: Wandę (1920–1977) – żołnierza AK, krytyka literatury, żonę malarza Kajetana Sosnowskiego, Jadwigę za Włodzimierzem Lewandowskim oraz syna Macieja zmarłego w 1936 roku.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1928)