Aleksander Ziemny

Aleksander Ziemny, pierwotnie Aleksander Keiner; ps.: „Ingratus”; Stefan Rymarz; (Top); (zet); Ziem (ur. 11 czerwca 1924 w Krakowie, zm. 12 września 2009 w Warszawie) – polski poeta, prozaik, reportażysta, tłumacz literatury pięknej z języka angielskiego, rosyjskiego, ukraińskiego i hebrajskiego.

Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn adwokata Ferdynanda Keinera (1893-1938) i Pauliny z domu Kleinberg (1896-1987), pielęgniarki. Uczęszczał do szkoły powszechnej i Gimnazjum Sanatoryjnego Męskiego Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Po wybuchu II wojny światowej we Lwowie i w Podhajcach (Podole). W czerwcu 1940 został stamtąd wywieziony na przymusowe roboty na Uralu (obóz Pyszma w obwodzie swierdłowskim), gdzie pracował m.in. jako woźnica, drwal, robotnik kolejowy. W 1940 rozpoczął twórczość poetycką. W latach 1943-1944 nauczyciel języka niemieckiego w szkole średniej w rejonie pyszmińskim. W lipcu 1944 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego w ZSRR; następnie adept Oficerskiej Szkoły Piechoty w Riazaniu. W 1945 wraz z I Armią Wojska Polskiego (w randze porucznika) powrócił do Polski; został mianowany porucznikiem.

Zdemobilizowany, powrócił do Krakowa, od 1946 do 1969 (stała współpraca do 1949) dziennikarz krakowskiego Przekroju. W tym samym roku debiutował wierszem pt. „Czwarta droga” (data powstania: 1941), opublikowanym w „Odrodzeniu”. Od 1948 w Warszawie. Dziennikarz „Życia Warszawy” (1948), Agencji Prasowo-Informacyjnej (API, 1949-1955). Publikował także w pismach: „Rzeczpospolita”, „Szpilki” (1949-1963, 1966, 1969), „Życie Literackie” (1953-1971, 1974, 1975), „Nowa Kultura” (1952-1958), „Zwierciadło” (1960-1963). Od 1956 do 1969 dziennikarz w tygodniku „Świat” (m.in. aforyzmy z cyklu pt. Ruszanie mózgiem, liczne reportaże). Jako dziennikarz i reporter odbywał wiele podróży zagranicznych, m.in. do Anglii, Bułgarii, Chin, Czechosłowacji, Francji, Meksyku, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Włoch, na Bliski Wschód, do Szwajcarii, Związku Radzieckiego, Kanady, Hiszpanii i Izraela.

Po zamknięciu pisma „Świat”, co stanowiło pokłosie wydarzeń Marca 1968, w latach 1969-1973 pracował w miesięczniku „Ty i Ja”. Swoją twórczość – przekładową i własną – publikował w tym czasie m.in. w pismach: „Współczesność” (1970-1971, m.in. cykl Listy do siebie), „Literatura” (1975-1981, 1986-1989; m.in. przekłady wierszy i prozy z języków angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i hebrajskiego). Od 1973 na rencie inwalidzkiej. W 1981 pracował wolontaryjnie jako sanitariusz w Szpitalu Bielańskim w Warszawie. Przekłady z literatury żydowskiej zamieszczał w pismach „Tygodnik Powszechny” (1981), „Pismo” (1981), „Kurier Polski” (1984). W 1987 (pod ps. „Ingratus”) publikował przekłady poezji z języka rosyjskiego w pismach II obiegu: „Europa”, „Kultura Niezależna” i „Miesięcznik Małopolski”. W latach 90. swoje publikacje zamieszczał w pismach: „Literatura” (1991-1996), „Rzeczpospolita” (1997-2006), „Midrasz” (1997-2009).

Odznaczenia i wyróżnienia: Srebrny Krzyż Zasługi (1945), Medal Bat Jamu (1987), Nagroda Polskiego PEN Clubu za przekłady literatury hebrajskiej (1998).

Członek: Związku Zawodowego Literatów Polskich (późniejszy Związek Literatów Polskich; 1947-1983, Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (późniejsze Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, 1951-1976), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2009), Polskiego PEN Clubu (1993-2009).

Mieszkał w Warszawie, na Bielanach. Został pochowany 15 września 2009 na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 2).

Twórczość

• Przestrzeń bez echa. Pisane na obczyźnie w latach 1940-1945 (poezje; Przełom 1947)
• Teraz i zawsze (poezje; Czytelnik 1956)
• Przystanek dla ciebie (poezje; Czytelnik 1960)
• Gniazdo (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964)
• Partia macao (opowiadania; Iskry 1964)
• Misjonarze w jesionkach (reportaże; 1965)
• Dziesiątka (opowiadania; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967)
• Oczy na Meksyk (wespół z Ryszardem Bańkowiczem; Iskry 1968)
• Rękodzieło (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968)
• Flirt z Wołominem (reportaże; Czytelnik 1970)
• Jawa (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971)
• Listy do siebie (1961-1971) (wspomnienia; Czytelnik 1973)
• Sposoby życia (szkice biograficzne; Iskry 1973)
• Tlen (poezje; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974)
• Oda do głupoty (poezje i satyry; Iskry 1975)
• Liryka (poezje; Wydawnictwo Literackie 1977)
• Coraz krótsze lata (wspomnienia; Czytelnik 1978)
• Wiersze wybrane (Czytelnik 1980)
• Mój niemy przyjaciel (opowiadania; Czytelnik 1981)
• Nowe wiersze i przekłady (Czytelnik 1985, ISBN 83-07-01258-9)
• Opowiadania dawne i nowe (Wydawnictwo Literackie 1985)
• Miejsca pożegnane. Szkice z podróży 1958-1984 (Czytelnik 1989)
• Notesy adresowe (poezje; edycja w języku polskim i hebrajskim; Tłum. Miriam Akavia i A. Braunem, przedmowa: Ryszard Loew; Tel-Aviv: Eked 1989)
• Jeszcze ciszej. Strofy z lat 1985-1990 (poezje; Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta” 1990)
• Zły interes (opowiadania; Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta” 1990)
• Rzeczy ukraińskie (publicystyka; Verba 1991)
• Moja podróż na Kozaczyznę i inne szkice (Verba 1992)
• Żartem. Anegdoty i dowcipy z lat 1945-1990 (Warszawski Klub Młodej Sztuki „Tinta” 1992)
• Problem osobisty. Wiersze z pięćdziesięciu lat (Verba 1994)
• Co się z nami dzieje (felietony; przedmowa: Andrzej Drawicz; CiS 1995)
• Resztki mniejszości, czyli Żydzi polscy dzisiaj (szkice; Oficyna Bibliofilów 1997; wydanie 2 uzupełnione: 2000)
• Czasami pamięć nie kłamie (szkice; Oficyna Bibliofilów 1998)
• Wiersze 1940-1998 (Czytelnik 1999)
• W ostrych przeciągach. Szkice na zmianę pogody (Magazyn Literacki 2000)
• Miarka do miarki. Wybór szkiców z lat 1970-2002 (Przedmowa: Ryszard Kapuściński; Nowy Świat 2003)
• Późne sonety (poezje; Wydawnictwo Literackie 2003)
• Późne sonety II (poezje; Nowy Świat 2006, ISBN 83-7386-186-6)
• Nie ma sądnego dnia (szkice i felietony; Austeria 2007, ISBN 978-83-89129-48-2)

Publikacje w pracach zbiorowych

• Wspomnienie o Lucjanie Wolanowskim, [w:] Wokół reportażu podróżniczego. Tom 3. Lucjan Wolanowski (1920-2006). Studia – szkice – materiały (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, seria: „Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2683”, ISBN 978-83-226-1802-8, ISSN 0208-6336)

Przekłady i prace redakcyjne

• K. Abrosenko, Kultura radziecka – przodująca kultura świata (Książka i Wiedza 1952)
• Poezje nowohebrajskie (Wybór, przekład, przedmowa, noty; Państwowy Instytut Wydawniczy 1986), ISBN 83-06-01299-2; wydanie 2 rozszerzone: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988)
• Powrót poetów. 224 wiersze rosyjskie (Wybór, przekład, wstęp, objaśnienia; Iskry 1990)
• Poeci Złotej Ery: Jehuda Halevi, Moses ibn Ezra, Solomon ibn Gabirol (Wybór, przekład i wstęp; Fundacja Shalom 1996)
• Nikołaj Gogol, Taras Bulba (Przekład, wstęp i przypisy; Posłowie: Janusz Tazbir; Czytelnik 2002)
• Lina Kostenko, Wiersze (Wybór, współautor przekładów, posłowie; Pozostali tłumacze: Leszek Engelking, Józef Waczków, Wiktor Woroszylski; Początkowo: Iskry 1990, ISBN 83-207-1318-8; pierwotnie zaplanowana edycja nie doszła ostatecznie do skutku na skutek konfliktu autorki z wydawnictwem; gotowy skład książki opublikowało Wyd. Aldyna jako odbitkę na prawach rękopisu w ilości 25 numerowanych egzemplarzy)