Aleksander Newski

Aleksander Newski, ros. Александр Невский (ur. 30 maja 1220 w Perejasławiu Zaleskim, zm. 14 listopada 1263 w Grodźcu) – święty prawosławny, książę Nowogrodu Wielkiego od 1236, wielki książę włodzimierski z dynastii Rurykowiczów. Syn Jarosława II, wnuk Wsiewołoda III Wielkie Gniazdo.

W 1236 został obrany księciem Nowogrodu. W tym czasie ze wschodu nadciągały ordy tatarskie, na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzali niemieccy kawalerowie mieczowi, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Tych ostatnich pokonał w 1240 nad Newą, stąd wziął się jego przydomek. W 1242 zwyciężył Niemców i wyzwolił miasto Psków oraz odniósł słynne zwycięstwo nad wojskami zakonu kawalerów mieczowych na zamarzniętym jeziorze Pejpus (Czudzkim; tzw. bitwa na lodzie), co zapobiegło ich ekspansji na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające na Ruś wojska litewskie.

Będąc doskonałym dyplomatą i jednocześnie typowym feudałem, dobrze rozumiał, że jest w swych działaniach całkowicie zależny od Złotej Ordy. Dlatego też prowadził bezwzględną i powolną jej politykę. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 – wielkiego księcia włodzimierskiego. W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowogrodu, powstrzymującego się z wypłatą danin.

W 1263 złożył śluby zakonne i przyjął imię Aleksy. 14 listopada tego samego roku zmarł, a jego ciało spoczęło we Włodzimierzu nad Klaźmą. W 1724 przewieziono je do Ławry Aleksandra Newskiego w Petersburgu, gdzie nadal się znajduje. W 1547 został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną.

Był ojcem Dymitra, Andrzeja, Daniela.

Książę jest bohaterem nakręconego w 1938 filmu Aleksander Newski Siergieja Eisensteina, a także filmu z 2008 r. Aleksander: Bitwa newska w reż. Igora Kalienowa.

W grudniu 2008 postać średniowiecznego księcia zajęła pierwsze miejsce w trwającym ponad pół roku konkursie Imię Rosji na największe postacie w rosyjskiej historii, w którym przez Internet i telefon oddano w sumie 50 mln głosów. Na Aleksandra Newskiego oddano 524 575 głosów.