Béla Kun

Béla Kun, właśc. Béla Kohn (ur. 20 lutego 1886 w Szilágycseh, zm. 30 listopada 1939 w Moskwie) – węgierski komunista pochodzenia żydowskiego, przywódca Węgierskiej Republiki Rad w 1919, premier Krymu od listopada 1920 do lutego 1921.

Życiorys

Béla Kun należał od 1902 do węgierskiej socjaldemokracji. Zmobilizowany do armii austro-węgierskiej podczas I wojny światowej dostał się do niewoli rosyjskiej i w obozie jenieckim wstąpił do partii bolszewickiej. W marcu 1918 stworzył węgierską grupę RKP(b), a następnie Federację Zagranicznych Grup. Organizował też oddziały Armii Czerwonej spośród węgierskich jeńców. Jako komisarz takiego oddziału brał udział w rozstrzeliwaniu zakładników i "wrogów klasowych".

W listopadzie 1918 nielegalnie powrócił na Węgry, został aresztowany, po rewolucji uwolniony. W Węgierskiej Republice Rad, która powstała w marcu 1919, pełnił funkcję ludowego komisarza spraw zagranicznych i wojskowych, ale jako przywódca węgierskich komunistów był de facto pierwszą osobą w państwie. Wbrew radom Lenina jego rząd nie przekazał ziemi obszarniczej chłopom, ale nacjonalizował ją. W efekcie rząd istniał tylko 133 dni, a interwencja rumuńska oraz wojska Miklósa Horthyego obaliły Republikę Rad.

Kun przez Austrię przejechał do Rosji, gdzie służył jako komisarz podczas wojny domowej. Odpowiedzialny za masakrę oficerów Białej Armii na Krymie – oficerom obiecano amnestię, a po wzięciu ich do niewoli wymordowano, wiążąc po kilka osób i topiąc w morzu. W 1921 skierowany do Niemiec, gdzie próbował organizować powstanie komunistyczne. Od 1921 członek Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej i przywódca podziemnej Węgierskiej Partii Komunistycznej. Zwolennik polityki Stalina. Od 1928 mieszkał w ZSRR, gdzie w 1938 został aresztowany, a następnie rozstrzelany.