Dolores Ibárruri

Dolores Ibárruri Gómez (znana pod pseudonimem La Pasionaria; ur. 9 grudnia 1895 w Gallarta, zm. 12 listopada 1989 w Madrycie) – hiszpańska polityk baskijskiego pochodzenia, współorganizatorka, długoletnia pierwsza sekretarz a następnie przewodnicząca Komunistycznej Partii Hiszpanii, członkini parlamentu. Autorka głośnego powiedzenia ¡No pasarán!.

Urodzona jako ósme dziecko w baskijskiej rodzinie mieszkającej w mieście Gallarta w Kraju Basków, ze względu na złą sytuację materialną nie odebrała w młodości należytego wykształcenia. Od najmłodszych lat zaangażowała się w działalność ruchu socjalistycznego. W 1916, w wieku 20 lat, poślubiła działacza Juliána Ruiza. Gdy ten został aresztowany za udział w nielegalnym strajku, Ibárruri zapisała się do Komunistycznej Partii Hiszpanii (PCE). W tym okresie przyjęła również pseudonim, pod którym poznał ją cały świat: La Pasionaria – młoda działaczka podpisywała tak inspirowane dziełami Karola Marksa artykuły, pisane do górniczej gazety "El Minero Vizcaíno". W następnych latach pięła się po szczeblach partyjnej hierarchii, w 1930 roku wybrana została do władz partii.

Wraz z nadejściem Drugiej Republiki Ibárruri przeniosła się do Madrytu, gdzie została redaktorem naczelnym lewicowej gazety "Mundo Obrero". Działała aktywnie na rzecz równouprawnienia kobiet, w 1933 brała udział, jako delegatka PCE, w obradach Międzynarodówki Komunistycznej w Moskwie. W 1936 roku wybrana została (z ramienia Frontu Ludowego) do hiszpańskiego parlamentu.

Cały świat usłyszał o niej w czasie hiszpańskiej wojny domowej. La Pasionaria była zaciekłym obrońcą Republiki, wiece z jej udziałem przyciągały tysiące słuchaczy, w dużej mierze kobiet. Właśnie w czasie jednego z takich wieców, w Madrycie, padło hasło ¡No pasarán! – Nie przejdą!. Po upadku Republiki w 1939 roku, La Pasionaria przedostała się do ZSRR, gdzie kontynuowała działalność polityczną. Jej jedyny syn, Rubén, zaciągnął się do Armii Czerwonej i w 1942 roku poległ pod Stalingradem.

W 1944 mianowana pierwszym sekretarzem PCE, funkcję tę piastowała az do roku 1960, kiedy to została przewodniczącą Partii. Przebywając na emigracji przyjęła radzieckie obywatelstwo, odebrała również wiele wyróżnień (m.in. doktorat honoris causa Uniwersytetu Moskiewskiego czy Order Lenina).

Po śmierci generała Franco powróciła do kraju. Mimo zaawansowanego wieku kontynuowała działalność polityczną. W pierwszych demokratycznych wyborach z 1977 roku ponownie wybrana do parlamentu, stanowisko przewodniczącej CPE pełniła aż do śmierci. Pod jej wodzą partia dokonała reformy programowej, będąc pierwszym komunistycznym ugrupowaniem w Europie, który ze swojego programu wykreślił elementy leninizmu, uniezależniając się od ZSRR.