Doris Lessing

Doris May Lessing z d. Tayler (ur. 22 października 1919 w Kermanszahu, zm. 17 listopada 2013 w Londynie) – brytyjska pisarka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2007.

Życiorys

Urodziła się w Persji, dzisiejszym Iranie w rodzinie brytyjskiej. Jej ojciec, Alfred Cook Tayler, okaleczony w I wojnie światowej, był urzędnikiem w Imperial Bank of Persia, matka zaś była pielęgniarką. Wczesne dzieciństwo Lessing spędziła w Kermanszahu. W latach dwudziestych XX w. rodzina przeniosła się doRodezji, gdzie jej ojciec kupił farmę. W 1948 przeprowadziła się do Anglii. Była znana z krytycznych opinii o polityce wewnętrznej RPA okresu apartheidu.

Uznanie zdobyła dzięki książkom psychologicznym i obyczajowym z życia kobiet. Ze względu na wymowę części swojej twórczości Doris Lessing stała się żywym symbolem marksizmu, feminizmu, antykolonializmu i sprzeciwu wobec apartheidu. Jest autorką ponad czterdziestu dzieł. Kilka jej książek należy do gatunkuscience-fiction.

W wywiadzie udzielonym dla hiszpańskiej gazety „El País” pisarka określiła prezydenta USA George'a W. Busha jako „światową katastrofę”, a byłego premiera brytyjskiego Tony'ego Blaira jako „katastrofę dla własnego kraju”. Ponadto Doris Lessing powiedziała: „Niektórzy Amerykanie będą myśleć, że oszalałam. Dużo ludzi zginęło, prestiżowe budynki zostały zburzone, ale zamachy z 11 września nie były tak straszne w porównaniu z krwawym terrorem Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA)”.

11 października 2007 przyznano jej literacką Nagrodę Nobla, uzasadniając wybór stwierdzeniem: „...jej epicka proza jest wyrazem kobiecych doświadczeń. Przedstawia je z pewnym dystansem, sceptycyzmem, ale też z ogniem i wizjonerską siłą”.

Była najstarszą osobą nagrodzoną literacką Nagrodą Nobla. Przed nią najstarszym laureatem był Theodor Mommsen, mający w momencie przyznawania nagrody 85 lat.

W Polsce jej książki tłumaczyli, m.in. Bogdan Baran, Agnieszka Glinczanka, Anna Gren, Zofia Kierszys,Wacław Niepokólczycki, Magdalena Słysz i Barbara Rewkiewicz-Sadowska.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

• Somerset Maugham Award (1954) – za książkę Mrowisko
• Prix Médicis étranger (1976)
• Österreichischem Staatpreis für Europäische literatur (1981)
• Shakespeare-Preis der Alfred Toepfer Stiftung F.V.S., Hamburg (1982)
• W. H. Smith Literary Award (1986)
• Palermo Prize (1987)
• Premio Internazionale Mondello (1987)
• Premio Grinzane Cavour (1989)
• Doktorat honoris causa Harvard University (1995)
• James Tait Black Memorial Prize za biografię (1995)
• Los Angeles Times Book Prize (1995)
• Premi Internacional Catalunya (1999)
• Order Kawalerów Honorowych (1999)
• Companion of Literature of the Royal Society of Literature (2000)
• David Cohen British Literary Prize (2001)
• Nagroda Księcia Asturii (2001)
• S.T. Dupont Golden PEN Award (2002)
• Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (2007)
• Złoty Order Mapungubwe (RPA, 2008)

Twórczość

• The Grass Is Singing (1950) – powieść, wyd. pol. Trawa śpiewa, Świat Książki 2008
• This Was the Old Chief's Country 1951 – opowiadania
• Cykl The Children of Violence
  • Martha Quest (1952) – wyd. pol. Martha Quest, Albatros 2008
  • Five Short Novels (1953) – opowiadania, wyd. pol. Mrowisko, PIW 1956
  • A Proper Marriage (1954) – wyd. pol. Odpowiednie małżeństwo, Albatros 2009
  • A Ripple from the Storm (1958) – wyd. pol. Fala po burzy, Albatros 2010
  • Landlocked (1965) – wyd. pol. Czas nadziei, Albatros 2013 (zapowiedź)
  • The Four-Gated City (1969) – wyd. pol. Miasto o czterech bramach, Albatros 2013
• Going Home (1957) – pamiętniki
• The Habit of Loving (1957) – opowiadania
• In Pursuit of the English (1960) – tekst niebeletrystyczny
• The Golden Notebook (1962) – powieść, wyd. pol. Złoty notes, Świat Książki 2009
• A Man and Two Women (1963) – opowiadania, wyd. pol. Mężczyzna i dwie kobiety, PIW 2008
• African Stories (1964) – opowiadania, wyd. pol. Opowieści afrykańskie, Albatros 2008
• Cykl Cat Tales (Kocie opowieści)
  • Particularly Cats (1967) – opowiadania i teksty niebeletrystyczne
  • Particularly Cats and Rufus the Survivor (1993)
  • The Old Age of El Magnifico (2000) – opowiadania i teksty niebeletrystyczne
  • On Cats (2002) – opowiadania, wyd. pol. O kotach, Prószyński i S-ka 2008
• Briefing for a Descent into Hell (1971) – wyd. pol. Przed zstąpieniem do piekieł, W.A.B. 2008
• The Temptation of Jack Orkney and other Stories (1972) – opowiadania
• The Summer Before the Dark (1973) – powieść, wyd. pol. Lato przed zmierzchem, Czytelnik 1976
• This Was the Old Chief's Country: Collected African Stories, Vol. 1 (1973)
• The Sun Between Their Feet: Collected African Stories, Vol. 2 (1973) – opowiadania, wyd. pol. Drugie opowieści afrykańskie, Albatros 2011
• A Small Personal Voice (1974) – eseje
• Memoirs of a Survivor (1974) – powieść, wyd. pol. Pamiętnik przetrwania, Wydawnictwo Literackie 1990, ISBN 83-08-02176-X
• Stories (1978) – opowiadania
• To Room Nineteen: Collected Stories, Vol. 1 (1978) – opowiadania, wyd. pol. Pokój nr 19, PIW 1996
• The Canopus in Argos: Archives – seria powieści fantastycznych
  • Shikasta (1979)
  • The Marriages Between Zones Three, Four and Five (1980)
  • The Sirian Experiments (1980)
  • The Making of the Representative for Planet 8 (1982)
  • The Sentimental Agents in the Volyen Empire (1983)
• The Good Terrorist (1985) – wyd. pol. Dobra terrorystka, Albatros 2008
• Prisons We Choose to Live Inside (1987) – eseje
• The Wind Blows Away Our Words (1987)
• The Fifth Child (1988) – wyd. pol. Piąte dziecko, Wydawnictwo Marba Crown 1992, ISBN 83-85467-03-3
• African Laughter: Four Visits to Zimbabwe (1992) – pamiętnik
• Conversations, red. Earl G. Ingersoll (1994) – wywiady
• Autobiografie
  • Under My Skin: Volume One of My Autobiography, to 1949 (1994) – wyd. pol. Pod skórą, Świat Książki 2010
  • Walking in the Shade: Volume Two of My Autobiography 1949 to 1962 (1997) – wyd. pol. Spacer w cieniu, Świat Książki 2010, ISBN 978-83-247-1100-0
• Spies I Have Known (1995) – opowiadania
• Love, Again (1996) – wyd. pol. Znów ta miłość, W.A.B. 2009
• The Pit (1996) – opowiadania
• Mara and Dann (1999) – wyd. pol. Mara i Dann, Vis-à-vis/Etiuda 2012
• Ben, in the World (2000) – wyd. pol. Podróż Bena, PIW 2005, ISBN 83-06-02982-8)
• The Sweetest Dream (2001)
• The Grandmothers: Four Short Novels (2003) – opowiadania, wyd. pol. Dwie kobiety, Wielka Litera 2013
• The Story of General Dann and Mara's Daughter, Griot and the Snow Dog (2005) – kontynuacja Mary and Danna
• The Cleft (2007) – wyd. pol. Szczelina, Świat Książki 2008

Jako Jane Somers

• The Diary of a Good Neighbour (1983)
• If the Old Could... (1984)