Emil Zegadłowicz

Emil Erwin Zegadłowicz (ur. 20 lipca 1888 w Białej Krakowskiej, zm. 24 lutego 1941 w Sosnowcu) – polski poeta, prozaik, znawca sztuki i tłumacz.

Urodził się w Białej Krakowskiej, był synem nauczyciela Tytusa Zegadłowicza i Elżbiety Kaiszarówny. Dzieciństwo spędził w Gorzeniu Górnym niedaleko Wadowic. Uczęszczał do gimnazjum w Wadowicach, ukończył je w 1906. Studiował polonistykę, germanistykę i historię sztuki na UJ, a następnie w Wiedniu i w Dreźnie.

W latach 1919-1921 pracował w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1929-1931 mieszkał w Poznaniu, pracując jako kierownik literacki Teatru Polskiego, doradca Księgarni św. Wojciecha, redaktor czasopism. W 1932 wrócił do Gorzenia. Pracował wówczas w teatrze katowickim i wykładał historię sztuki w konserwatorium w Katowicach. W 1936 nawiązał współpracę z jednolitofrontowym "Dziennikiem Popularnym".

27 lipca 1915 poślubił Marię Kurowską, ze związku tego urodziły się dwie córki Halszka (1916) i Atessa (1920).

Zmarł w Sosnowcu w wieku 52 lat. Pochowany jest na cmentarzu parafii św. Tomasza na pograniczu Pogoni i Małobądza (w granicach Będzina).

Kariera pisarska

Zadebiutował w 1908. W 1921 wszedł do redakcji czasopisma "Ponowa". W tym samym roku wraz z Edwardem Kozikowskim założył w Gorzeniu Górnym grupę poetycką "Czartak" (działała do 1929 r.) i zainicjował wydawanie czasopisma "Czartak".

Pisał poezje, organizował spotkania artystów, gromadził wiele artystycznych dzieł. Dał się poznać jako znakomity (choć także mocno krytykowany) tłumacz z języka niemieckiego (Faust Goethego). Był odkrywcą swoistego fenomenu rzeźbiarstwa ludowego – świątkarza Jędrzeja Wowry.

W 1930 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1930), a w 1935 - Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. W 1933 z okazji dwudziestopięciolecia twórczości otrzymał honorowe obywatelstwo Wadowic, które odebrano mu trzy lata później z powodu powieści Zmory.

Twórczość (wybór)

Poezja

• Drogą życia, 1908;
• Nad rzeką, 1910;
• Powrót, 1911;
• Imagines, 1918;
• Odejście Ralfa Moora, 1919;
• Ballady, 1920;
• U dnia, którego nie znam, stoję bram: poema symfoniczne, 1921;
• Powsinogi beskidzkie, 1923;
• Kolędziołki beskidzkie, 1923;
• Przyjdź królestwo Twoje, 1923;
• Zielone Święta: poezje i medytacje, 1923;
• Wielka nowina w Beskidzie, 1923;
• Kantyczka rosista, 1924;
• Gody pasterskie w beskidzie: ,,Wielskiej Nowiny" część wtóra, 1925;
• Krąg, 1926;
• Dom jałowcowy: poezje 1920-1926, 1927;
• Siedem pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu, 1927;
• Dziewanny: poemat, 1927;
• Dziewanny, księga 2-ga : Zmysły, 1927;
• Rezurekcje, 1927;
• Ballada o świątkarzu, 1928;
• Flora, Caritas, Sofia: posągi i poezje, 1928;
• Widma wskazówek: elegie, 1928;
• Do Jana Kuglina w Poznaniu ul. Sew. Mielżyńskiego 24, 1929;
• Dziesięć ballad o powsinogach beskidzkich, 1929;
• Głośniki płonące, 1929;
• Zegar słoneczny w chińskim ogrodzie, 1929;
• Chleb i wino, 1930;
• Duma o obronie Sigetu, 1932;
• Pieśń o Śląsku, 1933;
• Światła w okopach, 1933;
• Podsłuchy, 1933;
• Czarny dzień, 1935.

Proza

Żywot Mikołaja Srebrempisanego

• Godzina przed jutrznią, 1927;
• Z pod młyńskich kamieni, 1928;
• Cień nad falami, 1929;
• Zmory, 1935.

Pozostałe

• Motory (T.1) (T.2), 1938;
• Martwe morze. Pamiętnik Jana w Oleju Zydla, 1939.

Dramat

• Lampka oliwna: tragedia w trzech aktach, 1924;
• Noc świętego Jana Ewangelisty: misterium balladowe, 1924;
• Nawiedzeni: misterium balladowe w trzech aktach, 1924;
• Głaz graniczny, 1925;
• Gdy się Chrystus rodzi...: widowisko jasełkowe w 4 obrazach z interludiami kukłowymi, 1930;
• Dramaty: Nawiedzeni, Lampka oliwna, Głaz graniczny (T.1), 1932;
• W pokoju dziecinnym: dialogi natrętne za kulisami teatru marionetek, 1936;
• Wasz korespondent donosi, 1939;
• Domek z kart: dramat w 3 aktach, 1954;
• Łyżki i księżyc: groteska straganowa w trzech aktach, 1957.

Publicystyka, listy

• W obliczu gór i kulis, 1928;
• Gawęda poety z typografem, 1929;
• Piszemy listy, 1937.