Günter Schabowski

Günter Schabowski (ur. 4 stycznia 1929 w Anklam na Pomorzu Przednim, zm. 1 listopada 2015 w Berlinie) – enerdowski działacz polityczny, członek SED, postać, której przypisywany jest bezpośredni (choć niezamierzony) udział w obaleniu Muru Berlińskiego w listopadzie 1989.

Studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie im. Karola Marksa w Lipsku, potem był wydawcą gazety związków zawodowych. W 1952 wstąpił do partii komunistycznej (SED), w 1978 został redaktorem naczelnym dziennika „Neues Deutschland”. W 1981 został członkiem Komitetu Centralnego SED, w 1985 wszedł w skład Biura Politycznego KC SED oraz został I sekretarzem tej partii w Berlinie – stolicy NRD.

Po usunięciu ze stanowiska Ericha Honeckera jesienią 1989, Güntera Schabowskiego ustanowiono nowym rzecznikiem prasowym SED. 9 listopada wieczorem prowadził on transmitowaną na żywo w NRD konferencję prasową, podczas której, pod sam jej koniec, niespodziewanie oświadczył, że:

"...wydano dziś zarządzenie pozwalające każdemu obywatelowi NRD wyjechać z kraju."

Zaraz potem, na pytanie jednego z dziennikarzy, od kiedy to zarządzenie obowiązuje, odpowiedział, że wchodzi ono w życie natychmiast i dotyczy wszystkich granic NRD, w tym także granicy z Berlinem Zachodnim. Wypowiedź Schabowskiego była prawdopodobnie rezultatem pomyłki i nieznajomości przez niego dopiero co wydanego zarządzenia; w rzeczywistości złagodzone przepisy, umożliwiające wyjazd z terytorium NRD, wciąż jednak na podstawie paszportów i wiz, miały wejść w życie dopiero następnego dnia. Istnieją też (niepotwierdzone w dokumentach) domysły, że Schabowski działał z inspiracji niektórych członków kierownictwa SED lub nawet Związku Radzieckiego i celowo odpowiedział błędnie, aby przyspieszyć upadek grupy rządzącej NRD. W każdym razie jego słowa powszechnie zinterpretowano (zarówno w NRD, jak i Republice Federalnej Niemiec) jako decyzję natychmiastowego otwarcia granic bez żadnych ograniczeń. Kilka godzin po tej konferencji, jeszcze tego samego wieczora, pod naporem tłumów otwarte zostały szlabany na berlińskim przejściu granicznym na Bornholmer Strasse, a wkrótce potem wszystkie pozostałe do Berlina Zachodniego.

Po zjednoczeniu Niemiec Günter Schabowski przyjął na siebie moralną odpowiedzialność za zbrodnie systemu komunistycznego na obywatelach Niemiec, w tym także za strzelanie do ludzi nielegalnie przekraczających granicę. W styczniu 1995 wszczęto przeciwko niemu postępowanie karne. Po procesie, w którym przyznał się do winy, został skazany na 3 lata więzienia. Zwolniony po roku wyszedł na wolność w grudniu 2000.

Odznaczenia

• Order Zasług dla Ojczyzny w brązie (1969)
• Order Zasług dla Ojczyzny w złocie (1977)
• Order Karola Marksa (1989)
• Order Przyjaźni Narodów (1989)