Helena Marusarzówna

Helena Marusarzówna (ur. 17 stycznia 1918 w Zakopanem, zm. 12 września 1941) – mistrzyni sportów narciarskich, kurier tatrzański, żołnierz ZWZ-Armii Krajowej.

Urodzona i zamieszkała w Zakopanem; córka Jana Marusarza i Heleny z Tatarów, siostra Stanisława, absolwentka szkoły handlowej w Zakopanem. Już w dzieciństwie wykazywała duże zdolności narciarskie. W latach 1936-1939 była najlepszą polską zawodniczką narciarską. Siedmiokrotna mistrzyni Polski w konkurencjach alpejskich (bieg zjazdowy, slalom i kombinacja).

Od września 1939 uczestniczyła w polskim ruchu oporu, pełniąc od października rolę tajnego kuriera komórki „Zagroda” Oddziału Łączności Konspiracyjnej KG SZP-ZWZ do bazy „Romek” w Budapeszcie, przenosząc pocztę i przeprowadzając szlakiem górskim ludzi[1]. Została schwytana w marcu 1940 przez żandarmerię słowacką i przekazana w ręce Gestapo. Była więziona w Muszynie, Nowym Sączu, w zakopiańskiej siedzibie gestapo „Palace”, w Tarnowie i w Krakowie na Montelupich. Torturowana wielokrotnie, nie zdradziła żadnej z tajnych informacji, jednakże gestapo znalazło w jej bagażu list w języku węgierskim i po wielu miesiącach skojarzyło to z osobą Stefanii Hanauskówny.

12 września 1941 rozstrzelano ją w Pogórskiej Woli koło Tarnowa (według innej wersji rozstrzelana 23 lipca 1941 roku w lesie Kruk w Skrzyszowie wraz z Janiną Bednarską i Stefanią Hanauskówną oraz innymi 3 kobietami).

Po ekshumowaniu jej szczątki uroczyście pochowano 27 listopada 1958 na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.

Upamiętnienie

Odznaczona pośmiertnie Orderem Virtuti Militari, a w 1967 przez Radę Państwa PRL Krzyżem Walecznych.

Od 1946 w Zakopanem rozgrywany jest Memoriał Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny; jej imię noszą ulice w Krakowie, Bydgoszczy, Zakopanem, Tarnowie, Nowym Sączu, Rzeszowie, Żarach, Gdańsku, Słupsku, Jastrzębiu-Zdroju, Łodzi (osiedle Retkinia), Radomiu, Lęborku, Otwocku, Krapkowicach(woj. opolskie) i Jaworznie (woj. śląskie) oraz kilka szkół w Polsce, między innymi szkoła w Szczyrku, Pogórskiej Woli, Zębie, Otwocku i w Warszawie.