Iwan Paskiewicz

Iwan Fiodorowicz Paskiewicz, ros. Иван Фёдорович Паскевич (ur. 19 maja 1782 w Połtawie, zm. 1 lutego 1856 w Warszawie) – rosyjski generał–adiutant 1825, hrabia erywański od 1828, generał marszałek polny 1829, kniaź warszawski od 1832, w latach 1832–1856 namiestnik Królestwa Polskiego.

Był jednym z wybitniejszych i okrutniejszych dowódców rosyjskich. Od najmłodszych lat szykowany był przez rodzinę do służby wojskowej. W 1800 ukończył Korpus Paziów i został mianowany porucznikiem armii Imperium Rosyjskiego oraz adiutantem cara Rosji, Pawła I. W latach 1806–1812 brał udział w wojnie z Imperium Osmańskim. W 1811 mianowany generałem–majorem, a w 1813 generałem–lejtnantem. Uczestniczył w walkach z Napoleonem I w Rosji i walkach wojsk rosyjskich w Europie, m.in. w bitwie pod Lipskiem. W latach 1813–1814 dowódca dywizji. W latach 1817–1819 służył u boku wielkiego księcia Mikołaja Pawłowicza, a potem dowodził gwardyjską dywizją piechoty, w której służył przyszły car Mikołaj I, co przysłużyło się szybkiej karierze jako jednemu z najbliższych osób Mikołaja I. Od 1825 dowódca korpusu. Był członkiem Sądu Najwyższego, sądzącym dekabrystów. Od 1826 dowódca wojsk na Kaukazie, a od marca 1827 namiestnik cara w tym rejonie.

Podczas wojny z Persją w latach 1826–1828 naczelny dowódca wojsk rosyjskich na Kaukazie. W 1827 odniósł zwycięstwo w bitwie pod Jelizawietpolem i zdobył dla Rosji Erywań i Nachiczewan w Armenii. Następnie skierował wojska rosyjskie na Teheran, zmuszając tym samym Persję do zawarcia niekorzystnego dla niej pokoju. W nagrodę otrzymał w 1828 roku dziedziczny tytuł „hrabiego erywańskiego”.

Jako wódz naczelny wojsk Imperium Rosyjskiego, w kampanii 1830–1831 przeciwko Polsce stłumił powstanie listopadowe. Jego wojska wsławiły się szczególnym okrucieństwem w trakcie kampanii na Litwie. We wrześniu 1831 wkroczył do Warszawy, co znacznie przyspieszyło upadek powstania. W nagrodę za udaną kampanię pacyfikacyjną otrzymał tytuł księcia warszawskiego i został namiestnikiem carskim w Królestwie Polskim. Prowadził politykę rusyfikacji narodu polskiego. Sprawował władzę naczelną w opanowanym kraju jako komenderujący czynną armią generał-gubernator Królestwa Polskiego. 22 listopada wydał z rozkazu cara Mikołaja I postanowienie unieważniające „na zawsze” wszystkie uchwały i rozporządzenia „Rządu Rewolucyjnego”. Od grudnia 1831 prezes Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego.

Był również jednym z dowódców w wojnie rosyjsko–tureckiej 1828–1829 oraz wodzem naczelnym korpusu wojsk rosyjskich, tłumiącego powstanie węgierskie w 1849. W 1853 objął obowiązki dowódcy Armii Naddunajskiej i do 1856 roku kierował nią w wojnie krymskiej. Za liczne zasługi i osiągnięcia na polu walki otrzymał stopień generała feldmarszałka. Jego rządy w Polsce nazywa się „nocą paskiewiczowską”.

Za wierną służbę otrzymał od cara dawną królewszczyznę Homel w guberni mohylewskiej, gdzie wybudował ogromny pałac i dokąd po 1831 przewiózł z Warszawy pomnik księcia Józefa Poniatowskiego dłuta Bertela Thorvaldsena. Dobra Homel pozostały w rękach jego syna, a potem synowej, do 1918. Fiodor, jego jedyny syn i ostatni kniaź warszawski, znany był wśród okolicznego ziemiaństwa z życzliwości dla Polaków. Wdowa po nim, Irina, została po rewolucji październikowej w Rosji, umierając w domu starców w latach 20. XX wieku.

W 1830 roku odznaczony Orderem Orła Białego.

W lipcu 1870 przed Pałacem Namiestnikowskim w Warszawie w obecności cara Aleksandra II odsłonięto pomnik Iwana Paskiewicza. Został on rozebrany w październiku 1917.