Jan Adam Maklakiewicz

Jan Adam Maklakiewicz (ur. 24 listopada 1899 w Chojnacie koło Skierniewic, zm. 8 lutego 1954 w Warszawie) – polski kompozytor, dyrygent, pedagog i krytyk muzyczny.

Był trzecim spośród 12 dzieci Jana i Rozalii z Izbickich Maklakiewiczów. Grał na organach, skrzypcach, altówce i na fortepianie. W 1905 r. Jan Maklakiewicz (ojciec) przeniósł się wraz z rodziną do Mszczonowa, gdzie w miejscowym kościele parafialnym został organistą, prowadził chór oraz strażacką orkiestrę dętą. Dwaj spośród jego braci (Franciszek Maklakiewicz i Tadeusz Wojciech Maklakiewicz) również było kompozytorami. Był stryjem Zdzisława Maklakiewicza.

Pierwszym nauczycielem był ojciec Jan Maklakiewicz. Jan Adam zaczął komponować w wieku 13 lat. Jego pierwszą kompozycją wykonaną publicznie była kolęda, wykonana w mszczonowskim kościele w 1918 r. W latach 1917-18 uczył się w Gimnazjum Męskim Wojciecha Górskiego w Warszawie. W latach 1919-1922 uczył się w Wyższej Szkole Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie gry na skrzypcach w klasie Leopolda Binentala, harmonii pod kierunkiem Michała Biernackiego oraz kontrapunktu u Felicjana Szopskiego. W latach 1921-25 studiował kompozycję w klasie Romana Statkowskiego w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. W 1926 r. studiował w Ecole Normale de Musique u Paula Dukasa w Paryżu. Był on jednym z pierwszych polskich kompozytorów w okresie międzywojennym, którzy pojechali jako stypendyści kształcić się do Paryża. W latach 20. i 30. był profesorem harmonii w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie, a w latach 1927-29 uczył przedmiotów teoretycznych i dyrygował chórem w Konserwatorium Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi.

Przed wojną był także organistą i kierownikiem chóru w kościele Św. Krzyża w Warszawie, który uznawany był wówczas za jeden z najlepszych chórów kościelnych w Polsce. Prowadził także chór "Znicz" Pracowników Gazowni Miejskiej, chór i orkiestrę fabryki zbrojeniowej przy Forcie Bema, chór młodzieży handlowej oraz chór "Lira" Akademickiego Koła Muzycznego Uniwersytecie Warszawskim. Regularnie pisywał recenzje muzyczne do "Kuriera Porannego". Był założycielem (1934) miesięcznika "Chór" o tematyce chóralnej.

W 1939 r spłonął dom parafialny oraz mieszkanie rodziny Maklakiewiczów. Zniszczeniu uległy m.in. kompozycje i i nuty w tym prawie cały dorobek kompozytorski jego brata Franciszka, również bardzo dobrze zapowiadającego się kompozytora.

Od 1945 do 1947 był dyrektorem Państwowej Filharmonii w Krakowie, a w latach 1947-8 dyrektorem Orkiestra Filharmonii Narodowej w Warszawie. O roku 1949 pracował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie na stanowisku profesora kompozycji, instrumentacji i kontrapunktu. Prowadził także działalność w Senacie PWSM i pracował na stanowisku dziekana wydziału Kompozycji, Teorii i Dyrygentury. Jego uczniami są m.in. Jerzy Tyszkowski, Antoni Szaliński, Miłosz Magin i Benedykt Konowalski.

Zmarł w wyniku błędnej diagnozy lekarskiej (dur brzuszny) 7 lutego 1954 roku.

Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Upamiętnienia

Imieniem i nazwiskiem kompozytora nadano nazwę ulic w Mszczonowie, Krakowie, Poznaniu i Warszawie.

Twórczość

Utwory na orkiestrę:

• Wariacje symfoniczne (1922)
• Symfonia nr 2 "Święty Boże" na baryton solo, chór i orkiestrę (1927)
• Koncert na wiolonczelę i orkiestrę na tematy gregoriańskie (1929)
• "Concertino quasi una fantasia" na fortepian, mezzosopran i orkiestrę (1929)
• I Koncert skrzypcowy (1930)
• "Cztery pieśni japońskie" na sopran i orkiestrę (1930)
• "Pieśń o chlebie powszednim" na chór mieszany i orkiestrę (1931)
• "Tango symfoniczne" na orkiestrę (1931)
• "Shiwohumi", balet (1934)
• "Ostatnie werble", poemat symfoniczny na śmierć Józefa Piłsudskiego (1935)
• "Przekupka warszawska" na orkiestrę (1937)
• "Cagliostro w Warszawie", balet (1938)
• Uwertura koncertowa (1939)
• "Grunwald", poemat symfoniczny (1939-44)
• "Cztery pieśni" na głos wysoki z towarzyszeniem orkiestry (1946)
• "Uwertura praska" na orkiestrę (1947)
• "Madonny", 5 pieśni na sopran i orkiestrę (1947)
• "Śląsk pracuje i śpiewa", suita ludowa na tenor, chór męski, żeński i mieszany z orkiestrą symfoniczną (1948)
• "Suita łowicka" na sopran, chór mieszany i orkiestrę (1948)
• "Zabrze" (wersja I), kantata na chór męski lub mieszany i orkiestrę symfoniczną (1949)
• "Złota kaczka", balet (1950)
• "Suita tańców łowickich" na orkiestrę (1951)
• II Koncert skrzypcowy 'Góralski' (1952)
• "Tryptyk morski" na chór męski i orkiestrę (1953)

Utwory kameralne:

• "Suita huculska" na skrzypce i fortepian (1927)
• "Romans" na flet i fortepian (1927)
• "Tryptyk" na wiolonczelę i fortepian (1927)
• "O zmierzchu" na 2 mezzosoprany, flet, altówkę i harfę (1927)
• "Pieśń o burmistrzance" na głos z fortepianem (1928)
• "Reflexions" na skrzypce i fortepian (1928)
• "Du bist wie eine Blume" na głos i fortepian (1928)
• "Negers Heimweh" na skrzypce i fortepian (1929)
• "Kołysanka" (wersja III) na głos i fortepian (1946)

Utwory organowe:

• "Prelude" pour orgue (1927)

Utwory chóralne:

• Pięć pieśni ludowych na chór mieszany (1929)
• "Leciały gąsańki", melodia na chór mieszany (1929)
• "Trzy struny" na chór męski (1935)
• "Msza polska" na chór mieszany, sopran lub tenor i organy (1944)
• "Kołysanka" (wersja I) na chór męski, (wersja II) na chór mieszany (1946)
• "Zabrze" na chór męski lub mieszany (1949)