Jan Bułhak

Jan Brunon Bułhak (ur. 6 października 1876 w Ostaszynie pod Nowogródkiem, zm. 4 lutego 1950 w Giżycku) – nestor polskiej fotografii; ojciec Janusza. Filozof i teoretyk fotografii. Założyciel Fotoklubu Wileńskiego (1927), a także współzałożyciel Fotoklubu Polskiego.

Był synem Walerego Antoniego Stanisława Bułhaka h. Syrokomla i Józefy Haciskiej h. Roch. Jego syn, urodzony w 1906 Janusz Bułhak, był kompozytorem i również fotografikiem.

Studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Około roku 1905 otrzymał od żony pierwszy aparat fotograficzny i zajął się fotografią amatorską. Z namowy zaprzyjaźnionego malarza Ferdynanda Ruszczyca fotografia stała się jego głównym zajęciem. W roku 1912 uczył się fotografii w Dreźnie u Hugona Erfurtha. Po powrocie do Wilna zajął się zawodowo fotografią.

Od 1919 wykładał w Zakładzie Fotografii Artystycznej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

Był przedstawicielem piktorializmu. Znany jest z wielu wspaniałych fotogramów. Twórca estetyki bułhakowskiej. W jego fotografiach widoczne są wpływy grafiki i malarstwa.

Wykonał fotograficzną dokumentację architektury Wilna, Warszawy, Krakowa, Grodna, Zamościa, Lublina, Kazimierza i innych miejscowości. W jego pracowni powstało 158 albumów poświęconych miastom i regionom II Rzeczypospolitej.

W lipcu 1944 roku, w czasie walk o Wilno spłonęła jego pracownia, a w niej 50 000 skatalogowanych negatywów, dotyczących głównie Wilna i Wileńszczyzny, ale też i wielu innych miast Polski oraz niektórych miast niemieckich. Niektóre z negatywów pochodziły z lat 1910-1915.

Po II wojnie światowej wraz z synem dokumentował zniszczenia wielu miast Polski. Zaczął od Wilna, którego zniszczenia bardzo przeżył, po przymusowym wysiedleniu w nowe granice Polski fotografował też inne miasta. Był współzałożycielem powstałego w 1947 Związku Polskich Artystów Fotografów. Jego legitymacja członkowska ZPAF miała numer 1.

Wystawy indywidualne (wybór)

• "Jan Bułhak" – Warszawa (1928)
• "Ruiny Warszawy" – Muzeum Narodowe, Warszawa (1946)
• "Fotografia Jana Bułhaka" – Stara Galeria ZPAF, Warszawa (1972)
• "Ziemie Odzyskane" – Muzeum Narodowe, Wrocław (1980)
• "Warszawa oskarża" – Kraków (1981)
• "Jan Bułhak-fotografik" – Muzeum Narodowe, Warszawa + objazd (2006)

Wystawy zbiorowe (wybór)

• "Krajobraz Polski" (ponad 80 fotografii J.Bułhaka) – Salon Warszawskiego Ratusza, Warszawa (1912)
• "Wystawa sztuki polskiej" – Paryż, Francja (1912)
• "Wystawa sztuki polskiej" – Paryż, Francja (1923)
• "XX Salon International d'Art Photographique 2e Salon de Photographie" – Paryż, Francja (1925)
• "I Międzynarodowy Salon Fotografii Artystycznej" – Warszawa (1927)
• "Międzynarodowa Wystawa Fotografii" – Warszawa (1930)
• "4 Międzynarodowa Wystawa Fotografii" – Wilno (1936)
• "I Wystawa Fotografii Ojczystej" – Warszawa (1938)
• "I Ogólnopolska Wystawa Fotografiki" – Warszawa (1947)
• "Polska fotografia artystyczna do roku 1939" – Muzeum Narodowe, Wrocław (1977)
• "Fotografia polska 1839-1979" – Nowy Jork, USA (1979)
• "Photographie Polonaise 1900-1981" – Centre Georges Pompidou, Paryż, Francja (1981)
• "Polska Fotografia Krajobrazowa 1944-1984" – BWA, Kielce (1985)

Książki autorskie

• "Wilno" – Warszawa (1924)
• "Moja Ziemia" – Warszawa (1924)
• "Fotografika" – Wilno (1931)
• "Wędrówki fotografa" (łącznie 36 pozycji) – Wilno (1931-1936)
• "Technika bromowa" – Wilno (1933)
• "Bromografika" – Wino (1934)
• "Estetyka światła" – Wilno(1936)
• "26 lat z Ferdynandem Ruszczycem" – Wilno (1939)
• "Polska Fotografia Ojczysta" – Poznań (1939)
• "Fotografia Ojczysta" – Wrocław (1951)

Odznaczenia

• Krzyż Orderu Ododzenia Polski (1923)
• Złoty Krzyż Zasługi (1925)