Jan Palach
- Data urodzenia:
- 11.08.1948
- Data śmierci:
- 19.01.1969
- Data pogrzebu :
- 25.01.1969
- Inne nazwiska/pseudonimy:
- Jan Palach, Ян Палах, Jans Palahs
- Kategorie:
- dysydent, student
- Narodowość:
- czeska
- Cmentarz:
- Praga, Cmentarz Olszański
Jan Palach (ur. 11 sierpnia 1948 we Všetatach, zm. 19 stycznia 1969 w Pradze) – student historii i ekonomii politycznej na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze, który w proteście przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację i powszechnej apatii czeskiego społeczeństwa 16 stycznia 1969 o godz. 16 dokonał aktu samospalenia przed Muzeum Narodowym na placu Wacława w Pradze.
Zmarł 3 dni później o 3.15 w wyniku odniesionych poparzeń (85% ciała) w specjalistycznej klinice oparzeniowej przy ulicy Legère'a. Rzeźbiarz Olbram Zoubek zdjął potajemnie jego maskę pośmiertną, której odlew zaniesiono następnego dnia na plac Wacława.
25 stycznia wielotysięczna procesja pogrzebowa na cmentarz Olszański przerodziła się w wielki protest przeciwko okupacji. Jej uczestnicy byli potem prześladowani przez tajną policję StB, która fotografowała i nagrywała jej przebieg.
W październiku 1973 szczątki Palacha ekshumowano, skremowano i przeniesiono na cmentarz w rodzinnym mieście Všetaty.
Po aksamitnej rewolucji w miejscu, w którym upadł przy Muzeum Narodowym, Palach został upamiętniony wmurowanym brązowym krzyżem. W 1990 jego szczątki powróciły na cmentarz Olszański, a rok później on sam został pośmiertnie odznaczony najwyższym czeskim odznaczeniem, orderem Tomáša Garrigue'a Masaryka.
Nazwiskiem Palacha została nazwana odkryta 22 sierpnia 1969 asteroida, (1834) Palach. Nazwę tę nadał jej odkrywca, przebywający na emigracji czeski astronom Luboš Kohoutek.
Tablica pamiątkowa z maską pośmiertną
Pierwsza pochodnia
Po proteście Palacha do końca kwietnia jeszcze 26 osób próbowało aktów samospalenia; 7 z nich zmarło.
Z zostawionego listu Mój czyn ma sens, ale nikt nie powinien go naśladować. Studenci powinni zachować życie, aby spełnić jego cele, by mogli żywi wesprzeć walkę.
Dzień po samospaleniu grupa studentów – wśród nich Jan Zajíc – rozpoczęła pod pomnikiem św. Wacława przerwany w dniu pogrzebu protest głodowy, domagając się realizacji postulatów zmarłego. Nazajutrz po zgonie Jana na placu Wacława zgromadziła się manifestacja, która przeszła na Uniwersytet, gdzie zegary na Wydziale Filozofii zostały zatrzymane na godzinie 3.15. Na czele szli studenci z transparentem Pozostaniemy wierni.
20 stycznia podpalił się Josef Hlavatý (zmarł 25 stycznia). 22 stycznia podpalił się Miroslav Malinka, a Blanka Nachazelová popełniła samobójstwo, trując się gazem. Dokładnie miesiąc po pogrzebie kolejny student, 18-letni Jan Zajíc dokonał śmiertelnego samospalenia w pasażu przy placu Wacława – w pozostawionym liście określił się jako pochodnia numer 2. 4 kwietnia 40-letni Evžen Plocek podpalił się na rynku południowomorawskiego miasta Jihlava (zmarł 5 dni później).
Pół roku przed czynem Palacha, 8 września 1968, w czasie ogólnopolskich dożynek na warszawskim Stadionie Dziesięciolecia podobną formę protestu przeciw inwazji wybrał Polak, Ryszard Siwiec. Palach nie mógł jednak o tym wiedzieć, ponieważ protest Siwca został zatajony przez polskie władze. Dopiero w 4 miesiące po śmierci Czecha wiadomość o proteście Siwca podała rozgłośnia Radia Wolna Europa.
Owym wydarzeniom oddał hołd Jacek Kaczmarski w utworze zatytułowanym "Pochodnie".
Zespół Kasabian zadedykował Janowi Palachowi piosenkę "Club Foot", z albumu "Kasabian".
Źródło informacji: wikipedia.org
Brak miejsc
Imię | Rodzaj relacji | Opis | ||
---|---|---|---|---|
1 | Irina Slawina | wyznawca tej samej idei | ||
2 | Eliyahu Rips | wyznawca tej samej idei | ||
3 | Ryszard Siwiec | wyznawca tej samej idei | ||
4 | Viktoras Petkus | wyznawca tej samej idei | ||
5 | Romas Kalanta | wyznawca tej samej idei | ||
6 | Evžen Plocek | wyznawca tej samej idei | ||
7 | Jan Zajíc | wyznawca tej samej idei |
20.08.1968 | Praska wiosna: wojska krajów Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji (noc z 20/21 sierpnia)
Praska wiosna (czes. Pražské jaro, słow.: Pražská jar) – okres politycznej liberalizacji w Czechosłowacji w roku 1968, trwającej od 5 stycznia do momentu, gdy ZSRR i inni członkowie Układu Warszawskiego (Polska, Węgry, NRD i Bułgaria) dokonali inwazji w nocy 20 sierpnia na 21 sierpnia tego roku.