Viktoras Petkus

Viktoras Petkus (ur. 17 maja 1928 w Aleksandrai koło Rosieniów, zm. 1 maja 2012 w Wilnie) – litewski dysydent i obrońca praw człowieka, po 1991 działacz litewskiej chadecji.

Ukończył technikum elektryczne w Wilnie. W latach 1947-53 po raz pierwszy więziony za działalność w katolickim i antykomunistycznym stowarzyszeniu "Ateitis".

W 1954 podjął studia na Uniwersytecie Wileńskim w dziedzinie filologii i literatury, które musiał przerwać po trzech latach (skazano go w procesie za posiadanie nielegalnej literatury wymierzonej w ZSRR). Od 1958 do 1965 roku przebywał w łagrach w Mordowii oraz więzieniu we Włodzimierzu.

Po wyjściu na wolność zatrudniony na Uniwersytecie, ale wkrótce z powodów politycznych zwolniony, pracował w szpitalu miejskim w Wilnie.

W 1975 roku był współautorem słynnej "Kroniki Kościoła katolickiego na Litwie", rok później protestował przeciwko represjom władz radzieckich wobec Sergieja Kowaliowa.

W listopadzie 1976 roku razem z Tomasem Venclovą, ks. Karolisem Garuckasem i Eitanasem Finkelstainasem założył Litewską Grupę Helsińską (na wzór Moskiewskiej i Ukraińskiej). Rok później zesłano go za to do łagru, w którym przebywał przez jedenaście lat.

W maju 1988 roku był jednym z założycieli Ligi Wolności Litwy, współpracował z innymi działaczami na rzecz praw człowieka, m.in. siostrą Nijolė Sadūnaitė i Antanasem Terleckasem.

Po 1990 roku związał się politycznie z chrześcijańską demokracją - mimo generalnej akceptacji dla kierunku przemian na Litwie, pozostaje surowym krytykiem wielu aspektów lokalnej rzeczywistości, w tym dużych wpływów postkomunistów w polityce, mediach i biznesie.

Bibliografia

• Roszkowski W., Kofman J. (red.), Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, Warszawa 2005, ​ISBN 83-7399-084-4​