Józef Stanek

Józef Stanek SAC, pseudonim „Rudy”, (ur. 6 grudnia 1916 w Łapszach Niżnych na Spiszu, zm. 23 września 1944 w Warszawie) – polski ksiądz pallotyn, błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik II wojny światowej, kapelan Zgrupowania Kryska Armii Krajowej podczas powstania warszawskiego.

W 1935 po zdaniu matury w wadowickim Collegium Marianum wstąpił do pallotyńskiego nowicjatu w Sucharach nad Notecią, a w 1937 rozpoczął studia w Ołtarzewie. W 1939 podczas ewakuacji seminarium na wschód dostał się do sowieckiej niewoli, skąd uciekł i wrócił do Ołtarzewa.

Święcenia kapłańskie przyjął po ukończeniu studiów filozoficzno-teologicznych w 1941 w Warszawie z rąk abp. Stanisława Galla.

Po święceniach rozpoczął studia na tajnych kompletach na Wydziale Socjologicznym Uniwersytetu Warszawskiego i posługiwał w konspiracji jako kapelan Armii Krajowej, a od 1 sierpnia 1944 uczestniczył w powstaniu warszawskim. Odprawiał w trudnych warunkach nabożeństwa, udzielał pomocy rannym i umierającym, pomagał ludności cywilnej. W ostatnich dniach powstania ks. Stanek zrezygnował z możliwości przeprawy pontonowej na drugi brzeg Wisły. Podczas pacyfikacji Czerniakowa wzięty do niewoli przez Niemców, został 23 września 1944 powieszony na własnej stule po torturach na zapleczu magazynu przy ul. Solec w Warszawie.

14 kwietnia 1945 zwłoki ks. Stanka ekshumowano i złożono w zbiorowej mogile przy ul. Solec w Warszawie. 4 marca 1946 przeniesiono je na Cmentarz Powązkowski, a 5 listopada 1987 złożono w kwaterze zgrupowania AK „Kryska” znajdującej się na tym cmentarzu. W 1994 przy skrzyżowaniu ulic Wilanowskiej i Solec postawiono pomnik ku czci ks. Stanka i wszystkich walczących na tym terenie w oddziałach Armii Krajowej i Wojska Polskiego.

Jan Paweł II ogłosił ks. Józefa Stanka błogosławionym w gronie 108 męczenników II wojny światowej 13 czerwca 1999 w Warszawie wraz z drugim pallotynem – ks. Józefem Jankowskim.

Upamiętnienie

• Imię ks. Józefa Stanka nadano w październiku 1996 głównej alei w Parku Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza na warszawskim Solcu.
• Wezwanie bł. Józefa Stanka nosi kaplica w Muzeum Powstania Warszawskiego.