Karol Adwentowicz

Karol Adwentowicz (ur. 19 października 1871 w Wielogórze, zm. 19 lipca 1958 w Warszawie) – polski aktor i reżyser teatralny, dyrektor teatrów, m.in. Teatru Kameralnego w Warszawie. Reprezentant szkoły Tadeusza Pawlikowskiego przełomu XIX w XX wieku. Znany z charakterystycznej wibracji głosu. W filmie wystąpił zaledwie dwa razy.

Biografia

Występy, początkowo na scenie amatorskiej, rozpoczął 4 lutego 1894. W 1900 został zaangażowany do zespołu Teatru Miejskiego we Lwowie, gdzie grał do 1912, zdobywając sławę jednego z najwybitniejszych aktorów modernistycznych, m.in. dzięki rolom Oswalda w Upiorach H.Ibsena (1907) i Hamleta (1907).

W latach 1914-1915 żołnierz Legionów Polskich, w czasie okupacji więzień Pawiaka.

W okresie międzywojennym grywał w objazdach i gościnnie (m.in. w inscenizacjach L. Schillera: Hrabia Henryk w Nie-Boskiej Komedii Z. Krasińskiego w 1926; Lucyfer w Samuelu Zborowskim J.Słowackiego w 1927). W latach 1929-1930 kierował Teatrem Miejskim w Łodzi, a od 1932 do wybuchy wojny założonym przez siebie Teatrem Kameralnym w Warszawie. W 1934 zagrał tytułową rolę w filmie Przeor Kordecki — Obrońca Częstochowy w reżyserii Edwarda Puchalskiego. Podczas wojny prowadził bar "Znachor" przy ul. Boduena w Warszawie.

W 1945 kierował Teatrem Śląskim w Katowicach, na przełomie roku 1945/1946 Teatrem Powszechnym w Krakowie, a w latach 1948-1950 Teatrem Powszechnym w Łodzi. Od 1950 był związany na stałe z Teatrem Polskim w Warszawie (m.in. prof. Sonnenbruch w Niemcach L.Kruczkowskiego w 1949).

Jest zaliczany do grona wybitnych polskich aktorów tragicznych 1. połowy XX w., głównie z uwagi na stworzoną przez siebie kreację Hamleta w sztuce Williama Szekspira, w której występował przez 23 lata.

Ostatnie lata życia spędził w Warszawie. W 1960 roku wydano jego Wspominki, które pozostawił po sobie w formie rękopisu.

Spektakle teatralne

Role

Radom

• 1894 – Odludki i poeta jako Edwin

Teatr Miejski we Lwowie

• 1900 – Baśń Nocy Świętojańskiej jako Doktór
• 1900 – Odludki i poeta jako Czesław
• 1900 – Nasi najserdeczniejsi jako Maurycy
• 1900 – Dla szczęścia jako Mlicki
• 1900 – Ksenia jako Dimo Anthimos
• 1900 – Czerwona toga jako Ardeuil
• 1901 – Pan Alfons jako Oktaw
• 1901 – Sobótki jako Jerzy v. Hartwig
• 1901 – Spuścizna jako Hugo
• 1901 – Wesele jako Poeta
• 1901 – Warszawianka jako Młody oficer
• 1901 – Na jedną kartę jako Karol hrabia Drahomir
• 1901 – Łapownicy jako Aleksander Żadow
• 1901 – Popiel i Piast jako Metody
• 1901 – Bajka jako Robert Well
• 1902 – Złote runo jako Zygmunt Przecławski
• 1902 – Zagadka jako Vivarce
• 1902 – Bracia Lerche jako Juliusz Poraj
• 1902 – Życie publiczne jako Martin
• 1902 – Ruy Blas jako Ruy Blas
• 1902 – Na marne jako Adam
• 1902 – Urzędowazona jako Obcy mężczyzna
• 1902 – Zimowa opowieść jako Dworzanin Leontesa
• 1902 – Nasze szwaczki jako Andrzej
• 1902 – Wieczór Trzech Króli jako Orsino
• 1902 – Nierówna miara jako Goński
• 1902 – Horsztyński jako Szczęsny
• 1902 – Miss Hobbs jako Wolf Kingsearl
• 1902 – Intryga i miłość jako Ferdynand
• 1902 – Azja Tuhaj-Beyowicz jako Adam
• 1902 – Krzyżacy jako Janusz książę Mazowiecki
• 1902 – Jeden dzień jako Henryk
• 1902 – Śpiący rycerze jako Ziemiec
• 1902 – Miarka za miarkę jako Wincencio
• 1902 – Manowcami jako Cyryl
• 1903 – Dom wariatów jako Alfred Klapson
• 1903 – Tamten jako Kazimierz
• 1903 – Dyktator jako Bohdan
• 1903 – Kobieta ze sztyletem jako Leonard
• 1903 – Na zawsze jako Obcy
• 1903 – Złocienie jako Henryk hrabia Radoszewski
• 1903 – Stary mąż jako Stanisław Janikowski
• 1903 – W noc lipcową jako Paweł Maroński
• 1903 – Niebezpieczeństwo jako Freydieres
• 1903 – Nasi dekadenci jako Zdzisław Komorowicki
• 1903 – Wianek mirtowy jako Władysław
• 1903 – Sybir jako Zosiej Grygoriewicz Aniuszkin
• 1903 – Kasztelanka jako Andrzej Jossan
• 1903 – Gwiazda Syberii jako Zdzisław
• 1903 – Papla jako Valantin
• 1903 – Paweł Lange i Tora Parsberg jako Rienne
• 1903 – Zmartwychwstanie jako Kniaź Dmitrij Niechludow
• 1903 – Dzika kaczka jako Gregor Werle
• 1903 – Śnieg jako Tadeusz
• 1903 – Serdeczne dzieje jako Fabrycio Arcieri
• 1903 – Safanduły jako Marceli Cavalier
• 1904 – Interes interesem jako Lucjan Garraud
• 1904 – Faust jako Doktor Faust
• 1904 – Antonina Sabrier jako Rene Dangenne
• 1904 – Poniedziałek karnawałowy jako Hans Rudorff
• 1904 – Eros i Psyche jako Eros; Stanisław
• 1904 – Dzieci Waniuszyna jako Konstanty
• 1904 – Nieporozumienie jako Korski
• 1904 – Doktor Rentlow jako Stanisław Stanowski
• 1904 – Tęcza jako Ksawery Barcicki
• 1904 – Wszystko dobre, co się dobrze kończy jako Bertram
• 1904 – Labirynt jako Maks de Pogis
• 1904 – Anonimy jako Henryk Lacreusette
• 1904 – Capstrzyk jako Von Hoven
• 1904 – Nitka jedwabiu jako Jonatan
• 1904 – Konfederaci barscy jako De Choisy
• 1904 – Lekkomyślna siostra jako Olszewski
• 1904 – Tkacze jako Becker
• 1904 – Wesele Sobeidy jako Bogaty kupiec
• 1904 – Zaszumi las jako Leon Morski
• 1904 – Betlejem polskie jako Ułan z roku 1831
• 1905 – Zaczarowane koło jako Jasiek
• 1905 – Cień jako Aleksander
• 1905 – Ponad siły jako Holger
• 1905 – Ijola jako Arno
• 1905 – Ryszard III jako Georgius, książę Clarencji
• 1905 – Majster jako Franciszek hrabia Vanin
• 1905 – Ksiądz Marek jako Kazimierz Pułaski
• 1905 – Figurantka jako Henryk de Renneval
• 1905 – Mieszczanie jako Nil
• 1905 – Na dnie jako Baron
• 1905 – W jaskini lwa jako Gaston Chalindrey
• 1905 – Medor jako Bondaine
• 1905 – Weseli małżonkowie jako Barintin
• 1905 – Moloch jako Zbigniew
• 1905 – Karykatury jako Antoni Relski
• 1905 – Macierzyństwo jako Markiz Alfred di Montefranco
• 1905 – Birbant jako Jack Worthing
• 1905 – Mały Eyolf jako Alfred Almers
• 1905 – Żydzi jako Nachman
• 1905 – Przeor paulinów jako Adolf Muller
• 1905 – Gioconda jako Lucio Settala
• 1906 – Gra jako Kazimierz; Roman Ślarski
• 1906 – Wujaszek Wania jako Michał Astrow
• 1906 – Ku miłości jako Jacek Martel
• 1906 – Złodziej jako Hrabia Karol Czarski
• 1906 – Piękna Marsylianka jako Crisency
• 1906 – Dobrodziej złodziei jako Avril
• 1906 – Odwieczna baśń jako Król
• 1906 – Milczenie jako Marek Kryszna

Inne teatry

Teatr Miejski im. Słowackiego, Kraków

• 1908 – Źródełko jako Stefan
• 1911 – Aglawena i Selisetta jako Meleander (reż. Marian Jednowski)
• 1921 – Hamlet jako Hamlet (reż. M. Jednowski)

Teatr im. Bogusławskiego, Warszawa

• 1926 – Róża jako Czarowic (reż. Leon Schiller)
• 1926 – Nie-Boska komedia jako Mąż (reż. L. Schiller)

Teatr Polski, Warszawa

• 1928 – Człowiek i nadczłowiek jako Don Juan Tenorio, John Tanner (reż. L. Schiller)

Teatr Narodowy, Warszawa

• 1933 – Obiad o ósmej jako Larry Renauld (reż. Karol Borowski)

Teatr Kameralny, Warszawa

• 1935 – Budowniczy Solness jako Solness (reż. Karol Adwentowicz)

Teatr Miejski im. Wyspiańskiego, Katowice

• 1945 – Zemsta jako Cześnik (reż. Wilam Horzyca)
• 1945 – Lompa jako Józef Lompa (reż. Stanisław Kwaskowski)

Teatr Powszechny im. Żołnierza Polskiego, Kraków

• 1945 – Burmistrz Stylmondu jako Cyryl Van Belle (reż. Emil Chaberski)
• 1946 – Dwa teatry jako Dyrektor teatru (reż. Irena Grywińska)
• 1946 – Tajemnica lekarska jako Profesor (reż. I. Grywińska)

Teatr Polski, Bielsko-Cieszyn

• 1947 – W małym domku jako Doktor (reż. K. Adwentowicz)

Teatr Wojska Polskiego, Łódź

• 1947 – Burza jako Prospero (reż. L. Schiller)

Teatr Powszechny, Łódź

• 1948 – Lisie gniazdo jako Horacy Gidens (reż. K. Adwentowicz)
• 1948 – Madzieja jako Kobus (reż. K. Borowski)
• 1949 – Klub kawalerów jako Sobieniewski (reż. K. Adwentowicz)
• 1949 – Dwa teatry jako Dyrektor (reż. I. Grywińska)
• 1949 – Przełom jako Komendant Krążownika "Aurora" (reż. K. Adwentowicz)
• 1950 – Niemcy jako Profesor Sonnenbruch (reż. I. Grywińska)

Teatr Polski, Warszawa

• 1953 – Horsztyński jako Ksawery Horsztyński (reż. Edmund Wierciński)
• 1955 – Lorenzaccio jako Filip Strozzi (reż. E. Wierciński)

Teatr Ludowy, Warszawa

• 1957 – Upiory jako Pastor Manders (reż. K. Adwentowicz)

Inscenizacje

• 1946 – Ojciec – Teatr Powszechny im.Żołnierza Polskiego w Krakowie, potem – Teatr Miejski im. Jaracza Olsztyn
• 1947 – W małym domku – Teatr Polski, Bielsko-Cieszyn
• 1948 – Lisie gniazdo – Teatr Studio w Warszawie, potem Teatr Powszechny w Łodzi
• 1949 – Klub kawalerów – Teatr Powszechny w Łodzi
• 1949 – Przełom – Teatr Powszechny w Łodzi
• 1957 – Upiory – Teatr Ludowy w Warszawie

Filmografia

• 1912 – Pomszczona krzywda
• 1934 – Przeor Kordecki - obrońca Częstochowy jako Aleksander Kordecki

Nagrody i odznaczenia

• 1947 – Nagroda Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik" za rolę Prospera w spektaklu Burza w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi
• 1949 – Nagroda na Festiwalu Sztuk Radzieckich
• 1950 – Order Sztandaru Pracy I klasy
• 1953 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1955 – Nagroda Państwowa I stopnia za całość artystycznej działalności teatralnej

Informacje dodatkowe

• W Łodzi jego nazwisko nosi ulica w dzielnicy Widzew.
• Został pochowany w Alei Zasłużonych na Powązkach Wojskowych w Warszawie.
• Ukończył prywatne gimnazjum prof. Biernackiego w Radomiu.

Życie osobiste

• Żonaty z Ireną Grywińską.
• Miał syna Lucjana.