Karol Ludwik Habsburg

Karol Ludwik Jan Józef Habsburg (1771-1847) – arcyksiążę austriacki, książę cieszyński; teoretyk wojskowości; generał armii austriackiej w latach 1793-1800, od 1801 marszałek polny, generalissimus; w latach 1801-1805 minister wojny i marynarki wojennej, przewodniczący sztabu generalnego.

Karol urodził się 5 września 1771 r. we Florencji. Był synem księcia toskańskiego, późniejszego cesarza Leopolda II i Marii Ludwiki Burbon, księżniczki hiszpańskiej. W 1791 roku został adoptowany przez swą ciotkę arcyksiężną Marię Krystynę oraz jej męża Alberta Sasko-Cieszyńskiego. Przybrany ojciec zadbał o wojskowe wykształcenie Karola, dzięki czemu ten szybko awansował na kolejne stopnie oficerskie. W 1793 został mianowany generałem-majorem i namiestnikiem Niderlandów. Od 1796 roku bezpośrednio dowodził oddziałami frontowymi (m.in. we Włoszech i Niemczech) oraz pełnił ważne funkcje wojskowe i państwowe. W 1801 Maksymilian Franciszek Habsburg ustanowił go koadiutorem wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, w kilka miesięcy później kapituła zakonu wybrała go na wielkiego mistrza. Nie potrafiąc pogodzić funkcji wojskowych z administracją zgromadzeniem, wyznaczył swoim koadiutorem młodszego brata Antoniego Wiktora Habsburga. W 1804 zrzekł się godności wielkiego mistrza i wystąpił z zakonu.

Jako dowódca wojsk cesarskich zwyciężył Napoleona w bitwie pod Aspern-Essling (21-22.V.1809), ale już kilka tygodni później odniósł dotkliwą porażkę w bitwie pod Wagram (5-6 VII 1809), w której został ranny. Po przegranej bitwie podpisał z Napoleonem rozejm, czego nie skonsultował ze swym bratem, cesarzem Franciszkiem I. Za ten czyn został odwołany ze stanowisk i odszedł z armii, do której powrócił tylko na kilka miesięcy w 1815 roku.

Jako właściciel Księstwa Cieszyńskiego, które odziedziczył po przybranych rodzicach, był jednym z najzamożniejszych Habsburgów. Kładł nacisk na rozwój rolnictwa i przemysłu w księstwie. Zlecił budowę tzw. nowego zamku w Cieszynie i budowę cieszyńskiego browaru zamkowego (1846). Nabył też w 1838 roku Państwo Żywieckie, które włączył do dóbr Komory Cieszyńskiej. W 1822 r. odziedziczył po swym przybranym ojcu majątek w położonym ówcześnie na terytorium Wolnego Miasta Krakowa Chrzanowie.

Małżeństwo

W 1796 arcyksiążę miał ożenić się ze swoją siostrą cioteczną Marią Teresą Charlottą Burbon, córką zgilotynowanych Ludwika XVI, króla Francji i Marii Antoniny Austriaczki, ale Maria Teresa nie chciała zostać jego żoną.

17 września 1815 poślubił kalwinistkę, księżniczkę Henriettę von Nassau-Weilburg (1797-1829), z którą miał siedmioro dzieci, m.in.:

• Maria Teresa Izabela (1816-1867), żona od 1837 roku Ferdynanda II Burbona, króla Obojga Sycylii,
• Albrecht Fryderyk Habsburg (1817-1895), kolejny książę cieszyński,
• Karol Ferdynand Habsburg (1818-1874), ożeniony ze swoją kuzynką arcyksiężniczką Elżbietą Habsburg (1831-1903), z którą miał sześcioro dzieci, w tym:
  • Fryderyka Marię Albrechta (1856-1936) - ostatniego księcia Cieszyna,
  • Marię Krystynę (1858-1929) - królową i regentkę Hiszpanii, żonę Alfonsa XII (1857-1885),
  • Karola Stefana (1860-1933) - właściciela dóbr Żywiec i protoplastę "polskiej linii" Habsburgów, obecnie książąt Altenburg.

Gdy jego żona umarła, wiedeńscy kapucyni nie chcieli jej pochować w krypcie rodzinnej Habsburgów. Arcyksiążę zagroził wówczas zbombardowaniem kościoła. Po interwencji cesarza, Henrietta spoczęła, jako jedyna protestantka, w krypcie Kościoła Kapucynów w Wiedniu. Już w 1815 - wbrew dyskryminacyjnym przepisom prawnym patentu tolerancyjnego - wykonano specjalnie dla niej prowadzące wprost z ulicy boczne wejście do kościoła reformowanego, tzw. Henriettentor (niezachowane). Sam Karol Ludwik zmarł 30 kwietnia 1847 roku, w Wiedniu.