Konstanty Wasyl Ostrogski

Konstanty Wasyl Ostrogski (ur. 2 lutego 1526 w Ostrogu, zm. 13 lutego (23 lutego) 1608 w Ostrogu) – książę, ruski magnat, starosta włodzimierski, wojewoda kijowski od 1559 i marszałek ziemski wołyński (1550), poczwórny senator, dowódca wojsk i obrońca kresów przeciwko Tatarom, działacz oświatowy, rozwijający kulturę i oświatę na Wołyniu, założyciel szkoły i drukarni, tworząc z miasta Ostroga wybitne ognisko oświaty i gromadząc uczonych na swym dworze.

Syn jednej z najświetniejszych postaci rodu hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego (1460-1530), założyciela miast Zwiahla, Konstantynowa i Dubna, który skolonizował i zaludnił Księstwo Ostrowskie. Matką była ks. Aleksandra Olelkowicz Słucka (1500- 1550), córka księcia na Słucku i Kopyle. Tak jak ojciec był wyznawcą prawosławia i zagorzałym przeciwnikiem unii brzeskiej. Podtrzymywał powstanie Nalewajki by uniemożliwić ratyfikację unii brzeskiej.

Małżonką jego została w 1553 r. Zofia Tarnowska, katoliczka. Pod jej wpływem katoliczkami były córki.

Jego dziećmi byli:

• 1. Konstanty Ostrogski (zm. 1588) - starosta włodzimierski,
• 2. Aleksander Ostrogski - otruty w r. 1603 r.
• 3. Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski (um. 19 sierpnia 1620) pierwszy katolik w rodzinie, protektor Jezuitów, których sprowadził na Wołyń w r. 1612, twórca ordynacji Ostrogskiej i ostatni z rodu.
• 4. Katarzynę, żonę od 1578 r. Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła,
• 5. Elżbietę, żonę od 1575 r. kasztelana wileńskiego Jana Janusza Kiszki i od 1593 r. Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła, wdowca po jej siostrze Katarzynie.

Kariera

Wśród jego istotnych dokonań (w tym otworzenie w Ostrogu drukarni czy założenie sieci szkół przycerkiewnych na terenach wołyńskich) należy wymienić utworzenie kolegium, nazywane czasem akademią. Trójjęzyczna (słowiańsko-grecko-łacińska) placówka pełniła funkcję szkoły średniej, jej poziom mógł natomiast równać się z najlepszymi szkołami na obszarze Korony. W porównaniu do innych szkół w kręgu prawosławnej kultury kolegium było wyjątkowo nowoczesne. Wykładowcy tacy jak Gerasim Smotrycki, Damian Nalewajka czy Nicefor Parasios nauczali gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii, muzyki, języka cerkiewnosłowiańskiego i greki. Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku.

Na początku XVII w. (po śmierci księcia Konstantego Wasyla oraz jego syna Aleksandra) nastąpił wyraźny regres Akademii Ostrogskiej. Wówczas pozycję zwierzchnią w rodzie uzyskał Janusz Ostrogski, katolicki konwertyta. Ostróg stracił na znaczeniu jako wiodący ośrodek myśli prawosławnej w kraju.

W roku 1581 drukarnia ostrogska, prowadzona przez Iwana Fedorowicza, wydała Biblię Ostrogską, pierwszą edycję Biblii w języku cerkiewnosłowiańskim, pod redakcją Smotryckiego.