Leopold Infeld

Leopold Infeld (ur. 20 lipca 1898 w Krakowie, zm. 15 stycznia 1968 w Warszawie) – polski fizyk teoretyk, autor prac z ogólnej teorii względności, teorii pola i elektrodynamiki.

Pochodził z rodziny żydowskich kupców. Ukończył szkołę handlową, po czym studiował fizykę (początkowo wbrew woli ojca) na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktorat uzyskał w 1921 roku, promotorem jego pracy doktorskiej był profesor Władysław Natanson. W 1920 podczas pobytu w Berlinie zetknął się z Einsteinem, uczęszczał na wykłady Maxa Plancka i Maxa von Lauego.

Po studiach uczył w żydowskich gimnazjach w Będzinie, Koninie i Warszawie. Wtedy to napisał pierwsze prace naukowe. Posadę asystenta na uniwersytecie udało mu się objąć dopiero po 8 latach, jak sam twierdził, z racji swojego żydowskiego pochodzenia. W 1930 został asystentem w katedrze Fizyki Teoretycznej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie następnie uzyskał habilitację. W 1932 podczas pobytu w Lipsku napisał dwie prace, które stają się początkiem jego międzynarodowej kariery. W pierwszej z tych prac (napisanej razem z holenderskim matematykiem van der Waerdenem) rozwinął tzw. rachunek spinorowy do postaci dającej się wykorzystać w ogólnej teorii względności (van der Waerden wprowadził wcześniej rachunek spinorowy do szczególnej teorii względności). W drugiej pracy Infeld znalazł postać równania Diraca w czasoprzestrzeniach ogólnej teorii względności.

Kolejnym etapem w karierze naukowej Infelda był dwuletni pobyt w Cambridge w charakterze stypendysty Fundacji Rockefellera. Poznał tam Maxa Borna. Efektem ich współpracy było uogólnienie klasycznej elektrodynamiki Maxwella w taki sposób aby możliwy był nielinowy opis pola elektromagnetycznego (tzw. elektrodynamika nieliniowa lub elektrodynamika Borna-Infelda). Teoria ta była krokiem pośrednim na drodze do elektrodynamiki kwantowej.

Po odrzuceniu jego kandydatury na stanowisko profesora w Wilnie, w 1936 został stypendystą w Instytucie Studiów Zaawansowanych w Princeton i rozpoczął współpracę z Albertem Einsteinem. Wynikiem tej współpracy był prace dotyczące równań ruchu w ogólnej teorii względności (tzw. teoria Einsteina-Infelda-Hoffmanna). Podczas dwuletniego pobytu w Princeton Infeld przy współpracy z Einsteinem napisał książkę Ewolucja fizyki, która stała się międzynarodowym bestsellerem (w ciągu siedemdziesięciu lat od chwili publikacji miała ponad 200 wydań).

W 1938 roku został profesorem fizyki na Uniwersytecie Toronto w Kanadzie. Prace z tego okresu dotyczyły kosmologii relatywistycznej i teorii faktoryzacji (jedna z metod rozwiązywania zagadnienia własnego). W Toronto Infeld pracował do roku 1950. Kanadę był zmuszony opuścić po tym jak oskarżono go niesłusznie o kontakty z komunistami w Polsce i możliwości sprzedaży im tajemnic wojskowych (dotyczących broni nuklearnej).

W 1950 roku objął katedrę fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim. Wspólnie z Wojciechem Rubinowiczem założył Instytut Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1952 został członkiem Polskiej Akademii Nauk. W 1962 zorganizował w Warszawie konferencję naukową na temat postępów w fizyce relatywistycznej, na której pojawili się najwybitniejsi fizycy (m.in. Paul Dirac, Richard Feynman).

Sygnatariusz Listu 34, w którym intelektualiści protestowali przeciw cenzurze w Polsce, a następnie listu do The Times, zawierającego stwierdzenie, że w Polsce nie było represji i dyskredytującego Radio Wolna Europa.

Jego synem jest prof. Eryk Infeld, absolwent Uniwersytetu Cambridge i Wydziału Fizyki i Astronomii UW, od 1985 kierujący Pracownią Fizyki Plazmy Instytutu Badań Jądrowych, autor wielu prac, członek licznych międzynarodowych towarzystw naukowych.

Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 27 rz. Tuje m. 21).

Publikacje

• Nowe drogi nauki. Kwanty i materja. Mathesis Polska, Warszawa 1933.
• The Evolution of Physics. The Growth of Ideas from the Early Concepts to Relativity and Quanta, (wspólnie z A. Einsteinem) Simon & Schuster i Cambridge University Press, 1938. Czwarte wydanie polskie Ewolucja fizyki. Rozwój poglądów od najdawniejszych pojęć do teorii względności i kwantów, seria: Klasycy nauki, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
• Whom the Gods Love. The Story of Evariste Galois, 1950. Wydanie polskie Wybrańcy bogów. Powieść o życiu Ewarysta Galois.
• Albert Einstein, Charles Scribner's Sons, New York 1950, wydanie polskie PWN, Warszawa 1956.
• Moje wspomnienia o Einsteinie, Iskry, Warszawa 1956.
• Motion and Relativity, (wraz z Jerzym Plebańskim), Pergamon, Oksford 1960.
• Szkice z przeszłości, PIW, Warszawa 1964.
• Kordian, fizyka i ja, PIW, Warszawa 1967.
• Why I Left Canada, McGill-Queen's University Press, Montreal 1978.
• Quest, Chelsea, New York 1980 (pierwsze wydanie 1965).