Powiedz o tym miejscu
pl

Ludwik Krzywicki

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
21.08.1859
Data śmierci:
10.06.1941
Inne nazwiska/pseudonimy:
K. R. Żywicki, J. F. Wolski
Kategorie:
działacz społeczny, ekonomista, marksista, pedagog, nauczyciel, polityk, szlachcic
Narodowość:
 polska
Cmentarz:
Warszawa, cmentarz ewangelicko-augsburski

Ludwik Krzywicki, pseudonimy K. R. Żywicki, J. F. Wolski i inne (ur. 21 sierpnia 1859 w Płocku, zm. 10 czerwca 1941 w Warszawie) – polski myśliciel marksistowski, socjolog i ekonomista, pedagog, działacz społeczny, polityk. Prekursor i jeden z twórców polskiej socjologii.

Pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej osiadłej w Płocku i pieczętującej się herbem Kierdeja. Wychowywany był w patriotycznej atmosferze domu swego dziadka. Ukończył rządowe Płockie Gimnazjum Gubernialne (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku – „Małachowianka”), tam kolegami jego byli późniejsi działacze partii Proletariat: Aleksander Dębski i Edmund Płoski. Wspólnie rozczytywali się wówczas w literaturze pozytywistycznej. Próbując swoich sił pisarskich, Krzywicki zadebiutował w 1876 r. na łamach nielegalnego pisemka szkolnego „Jutrzenka”. W 1878 r. Krzywicki, po otrzymaniu matury, wstąpił na Cesarski Uniwersytet Warszawski, by studiować matematykę.

Ogromny wpływ na młodego studenta wywarła w 1880 r. lektura Kapitału Karola Marksa. Odtąd stał się gorącym zwolennikiem i propagatorem zawartych tam idei. W końcu 1882 r. uformowała się na uniwersytecie grupa młodzieży socjalistycznej „krusińszczyków”, do której obok przywódcy Stanisława Krusińskiego, zdolnego publicysty Bronisława Białobłockiego należał również Krzywicki. Im zawdzięczamy pierwszy polski przekład 1 tomu Kapitału Marksa, oni też podjęli legalną publicystykę socjalistyczną na łamach dotychczasowego organu pozytywistów, Przeglądu Tygodniowego. Krzywicki zadebiutował w dziedzinie piśmiennictwa politycznego artykułem Jeszcze o program, atakując program pracy organicznej przedstawiony przez Bolesława Prusa.

Represje po buncie młodzieży w 1883 r. przeciw poczynaniom szkolnego kuratora Aleksandra L. Apuchtina zakończyły działalność „krusińszczyków”. Krzywicki wyjechał wtedy nielegalnie do Krakowa. Jego szlak emigracyjny wiódł później przez Lipsk, Berno, Zurych, Paryż, Lwów.

W Lipsku uczęszczał na wykłady Wilhelma Wundta, studiował ekonomię pod kierunkiem Wilhelma Roschera, ale najwięcej czasu poświęcał sprawie wydania Kapitału, która była też tematem jego korespondencji z Fryderykiem Engelsem. Po rewizji w jego mieszkaniu wyjechał w 1884 r. do Szwajcarii. Tu nawiązał kontakty z polską i niemiecką emigracją socjalistyczną, poznał Szymona Dickszteina, Marię Jankowską-Mendelson, Stanisława Mendelsona, Witolda Piekarskiego, Wilhelma Liebknechta, Eduarda Bernsteina, Karla Kautsky’ego. Po raz pierwszy też w tak szerokim zakresie zapoznał się w literaturą socjalistyczną, a wiele prac Marksa i Engelsa przetłumaczył na język polski. Jako jego tłumaczenie wydana została tylko praca Engelsa: Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa, pt. Początki cywilizacji. Rozpoczął również współpracę z polskimi emigracyjnymi pismami socjalistycznymi: „Walką klas” w Genewie i „Przedświtem” w Paryżu.

Przez blisko półroczny okres pobytu w Zurychu przysłuchiwał się uniwersyteckim wykładom Richarda Avenariusa. Od 1885 r. w Paryżu objął Krzywicki redakcję „Przedświtu”. W nim i w „Walce Klas” umieścił blisko 30 różnych artykułów, zaliczanych powszechnie do szczytowych osiągnięć polskiej myśli socjalistycznej ówczesnej doby. Studiował także w Ecole d'Anthropologie. Do Lwowa przybył na jesieni 1885 roku, gdzie obok publicystyki podjął wykłady w tajnych kółkach młodzieży socjalistycznej. Tam zawarł związek małżeński z poznaną w Zurychu rosyjską studentką medycyny Rachelą Feldberg, a także poświęcał ten czas pracy naukowej z zakresu etnologii, archeologii i antropologii.

Po dwuletnim pobycie w Płocku Krzywicki w 1888 r. zamieszkał w Warszawie. Od chwili powstania Związku Robotników Polskich stał się obok Juliana Marchlewskiego aktywnym jego działaczem i czołowym teoretykiem. Po aresztowaniach niektórych członków ZRP wyjechał do Berlina, w 1893 r. odwiedził Stany Zjednoczone, później często wyjeżdżał na krótko z Warszawy do bibliotek w Berlinie, Petersburgu i Londynie. Do 1916 r. współpracował z PPS-Lewicą. Powszechnie znany i ceniony jako teoretyk marksistowski ma wielkie zasługi w wykształceniu kilku pokoleń młodzieży socjalistycznej poprzez wykłady (od 1888 r. wykładał na tajnym Uniwersytecie Latającym w Warszawie, od 1904 tamże w Towarzystwie Kursów Naukowych, oraz na Wolnej Wszechnicy Polskiej), dorobek publicystyczny i naukowy. Dwukrotnie więziony był X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej: w latach 1899-1900 (za „organizowanie bezpłatnych czytelni”) oraz w 1905 r. za udział w rewolucji.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. pracował w kilku placówkach naukowo-badawczych i uczelniach. Kierował katedrą historii ustrojów społecznych Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutem Gospodarstwa Społecznego. W 1938 r. Instytut Gospodarstwa Społecznego wydał jubileuszową księgę pamiątkową na jego cześć. Za swe osiągnięcia na polu nauki powołany został w skład Polskiej Akademii Umiejętności. Jednogłośnie wybrano go też na przewodniczącego nowo powstającego Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. W latach 30. zajął wybitną pozycję jako socjolog i uczony. Jego dorobek jest ogromny, zarówno pod względem liczby dzieł, jak i tematyki. Wydał m.in. fundamentalną pracę Społeczeństwo pierwotne, jego rozmiary i wzrost (1937). Spisał także trzytomowe wspomnienia, ogłoszone drukiem już pośmiertnie.

Za swoją działalność Ludwik Krzywicki został uhonorowany m.in. nagrodą im. Natansona, Kasy im. Mianowskiego oraz w 1934 r. Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy za całokształt działalności. W 1940 roku Uniwersytet w Kownie przyznał mu doktorat honoris causa, chcąc w ten sposób wyrazić uznanie za prowadzone przez Krzywickiego niemal od początku wieku badania nad litewskimi grodziskami. Wiele jego prac poświęconych temu tematowi zostało przetłumaczonych na język litewski.

Zmarł na atak serca 10 czerwca 1941 r. w Warszawie.

 

 

Źródło informacji: wikipedia.org

Brak miejsc

    loading...

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1
        Andrzej Krzywickisyn17.10.193702.06.2014
        2Irena KrzywickaIrena Krzywickażona28.05.189912.07.1994
        3Władysław OłtuszewskiWładysław Ołtuszewskiznajomy10.01.185509.06.1922

        Nie określono wydarzenia

        Dodaj słowa kluczowe