Luigi Tenco

Luigi Tenco (ur. 21 marca 1938 w Cassine, Piemont; zm. 27 stycznia 1967 w San Remo) – włoski kompozytor, autor tekstów, piosenkarz.

Luigi Tenco razem z takimi piosenkarzami jak Umberto Bindi, Fabrizio De André, Bruno Lauzi i Gino Paoli był reprezentantem tzw. genueńskiej szkoły śpiewających autorów, ugrupowania artystów, którzy postawili sobie za cel gruntowne odnowienie włoskiej muzyki popularnej na przełomie lat 50. i 60.

Życiorys

Lata 50.

Luigi Tenco był nieślubnym synem Teresy Zoccola i niejakiego Giuseppe, który zmarł przed jego urodzeniem. Dzieciństwo spędził w Cassine i Ricaldone (skąd pochodziła jego matka).

W 1948 przeprowadzili się oboje do Ligurii, gdzie osiedli, najpierw w Nervi, a potem w Genui. Tam matka otworzyła sklep winiarski. Luigi chodził do szkoły średniej uzyskując niezłe oceny.

Wtedy też założył swój pierwszy zespół muzyczny Jerry Roll Boys Jazz band w składzie: Danilo Dègipo – perkusja, Bruno Lauzi – banjo, Alfred Gerard – gitara i on sam – klarnet. Następnym jego zespołem był I Diavoli del Rock z Royem Grassim i Gino Paolim w składzie.

Po ukończeniu szkoły Luigi zapisał się na studia wyższe (inżynieria a potem nauki polityczne), kontynuując jednocześnie działalność muzyczną – wszedł w skład grupy Modern Jazz Group Mario De Sanctisa. Następnie wraz z Marcello Minerbim i Luigi Coppolą założył trio, nazwane żartobliwie Trio Garibaldi, które zakończyło działalność po zaledwie 3 tygodniach.

W 1959 Luigi zadebiutował na rynku fonograficznym z grupą I Cavalieri. Grupa, w skład której weszli Gianfranco Reverberi, Paolo Tomelleri, Enzo Jannacci i Nando De Luca, nagrała singel Mai, a następnie Mi chiedi solo amore. Luigi występował w tym czasie pod pseudonimem Gigi Mai.

Lata 60.

W 1961 wyszedł pierwszy samodzielny singiel Luigiego Tenco, firmowany już własnym nazwiskiem, zatytułowany I miei giorni perduti.

W 1962 rozpoczął krótką przygodę z filmem; w La cuccagna Luciano Salce śpiewa piosenkę La ballata dell'eroe, skomponowaną przez przyjaciela Fabrizio De André. Zawarł też ważną przyjaźń z anarchizującym poetą z Genui Riccardo Mannerinim. W tym samym 1962 wyszedł jego pierwszy, samodzielny LP, zatytułowany po prostu Luigi Tenco; zawierał on takie przeboje jak: Mi sono innamorato di te czy Angela, oraz (pierwotnie) Cara maestra (zdjęty następnie przez cenzurę i zakazany w RAI na dwa lata).

W 1963 Luigi zerwał przyjaźń z Gino Paolim z powodu związków tego ostatniego z młodziutką aktorką Stefanią Sandrelli, czego Luigi nie aprobował. We wrześniu tego samego roku kolejne jego piosenki Io sì i Una brava ragazza znów zostały wstrzymane przez cenzurę. Luigi tuż przedtem rozstał się z wytwórnią Ricordi na rzecz Jolly (Joker).

W 1965, po kilku odroczeniach, rozpoczął służbę wojskową, którą spędził głównie na leczeniu szpitalnym.

W roku następnym podpisał umowę z RCA i nagrał piosenkę Un giorno dopo l'altro, która stała się motywem przewodnim sztuki telewizyjnej Il commissario Maigret. Kolejne przeboje Luigiego z tego okresu to: Lontano lontano, Uno di questi giorni ti sposerò, E se ci diranno, Ognuno è libero.

W Rzymie poznał włosko-francuską piosenkarkę Dalidę i nawiązał z nią romans. W tym samym roku współpracował też z beatową grupą The Primitives, prowadzoną przez Mala, dla której napisał, we współpracy z Sergio Bardottim, włoskie teksty do dwóch piosenek: I ain't gonna eat my heart anymore, która stała się wielkim przebojem pt. Yeeeeeeh!, i Thunder'n lightnin, przetłumaczoną jako Johnny no!, zawartą na albumie grupy Blow Up.

Tragiczna noc w San Remo 27 stycznia 1967

W 1967 Luigi Tenco wystąpił (podobno niechętnie) na Festiwalu w San Remo z piosenką Ciao amore ciao, wykonywaną również przez Dalidę (zgodnie z wymogami konkursu każda piosenka była wykonywana niezależnie przez 2 wykonawców). Luigi podobno nie cenił szczególnie akurat tej piosenki, ale Dalidzie udało się przekonać go w końcu do występu na festiwalu. Ten szczegół rzuca pewien cień ironii na tragiczne wydarzenia, jakie rozegrały się potem. Piosenka bowiem nie przeszła do finału, zajmując po głosowaniu telewidzów dopiero 12 miejsce. Wydaje się, że uporczywe rozmyślania, dlaczego to piosenka La rivoluzione Gianniego Pettenati przeszła dalej, wpędziły Luigiego w ponury nastrój. Zamknął się on następnie w swoim pokoju w Hotelu "Savoy", po czym został znaleziony martwy przez Dalidę. W głowie piosenkarza widoczny był ślad po kuli, a w jego dłoni tkwił skrawek zapisanego papieru; późniejsze ekspertyzy grafologiczne pozwoliły na stwierdzenie, że to sam Luigi był autorem tych zapisków. W zapiskach tych artysta wyraził rozczarowanie gustami muzycznymi publiczności włoskiej, stwierdzając, iż niepotrzebnie poświęcił jej 5 lat swojego życia, a własne samobójstwo z kolei określił jako akt protestu wobec takich a nie innych rozstrzygnięć jury.

Luigi Tenco został pochowany na cmentarzu w Ricaldone.

Jego samobójcza śmierć, akurat w trakcie trwania festiwalu (i w związku z festiwalem) długi czas owiana była mgłą tajemnicy. To właśnie nasuwało podejrzenia, czy samobójstwo było rzeczywiście jedynym wytłumaczeniem tej absurdalnej śmierci, choć faktem było, że piosenkarz kupił pistolet rok wcześniej dla własnej obrony. Przez wiele lat były jednakże wątpliwości co do tej śmierci (ślad po kuli był na lewej skroni, gdy tymczasem piosenkarz nie był osobą leworęczną, poza tym nigdy nie znaleziono pocisku, który spowodował śmierć).

Z tych i innych powodów, po naciskach ze strony prasy 12 grudnia 2005, po blisko 30 latach Prokuratura w San Remo zleciła ekshumację zwłok, aby rozstrzygnąć sprawę raz na zawsze: czy Luigi Tenco rzeczywiście popełnił samobójstwo, czy też, jak utrzymywali inni, został zamordowany z nieznanych motywów. 15 lutego 2006 casus Tenco został definitywnie zamknięty – wykonana po ekshumacji sekcja zwłok podtrzymała tezę, iż artysta rzeczywiście popełnił samobójstwo i to pomimo, że nie znaleziono pocisku. Ustalono też, iż otwór po kuli, pierwotnie uważany za wlotowy był w rzeczywistości otworem wylotowym. Wielu jednak pozostało nieprzekonanych.

Pamięć o artyście

W kilka miesięcy po śmierci Luigiego Fabrizio De André uczcił pamięć tragicznie zmarłego przyjaciela piosenką Preghiera in gennaio (z albumu Volume I). Tekst utworu z czasem został włączony do kanonu lektur szkolnych.

W 1971 roku piosenkarz i kompozytor Nicola Di Bari, który poznał Luigiego Tenco jeszcze w okresie współpracy tego ostatniego z wytwórnią Jolly i zaprzyjaźnił się z nim, poświęcił mu cały swój album Nicola Di Bari canta Luigi Tenco, wykonując takie piosenki jak: Lontano lontano czy Cara maestra; ponadto umieścił tam niewydaną piosenkę Luigiego Il mondo gira (muzykę do niej napisał Gian Piero Reverberi).

Również Francesco De Gregori po kilku latach przypomniał o Luigim w piosence Festival.

W 1972 Amilcare Rimbaldi powołuje do życia Club Tenco aby zachować przesłanie artystyczne zmarłego piosenkarza i skoncentrować w jednym miejscu wysiłki tych wszystkich, którzy pragnęli dowartościowania piosenki autorskiej.

W 1974 roku w Teatro Ariston w San Remo, na cześć Luigiego zostało ustanowione przez Club Tenco honorowe wyróżnienie Premio Tenco, dla corocznego uhonorowania artystów, zarówno włoskich (m.in, Sergio Endrigo, Giorgio Gaber, Domenico Modugno, Gino Paoli, Umberto Bindi, Fabrizio De André, Francesco Guccini, Enzo Jannacci, Paolo Conte, Renato Carosone, Bruno Lauzi) jak i zagranicznych (m.in. Leo Ferré, Georges Brassens, Jacques Brel, Leonard Cohen, Lluís Llach, Joan Manuel Serrat, Joni Mitchell, Charles Trenet, Nick Cave, Laurie Anderson, Donovan, Peter Hammill, John Cale), którzy wnieśli istotny wkład w rozwój piosenki autorskiej.

W Ricaldone Luigi Tenco jest corocznie upamiętniany przez organizowanie koncertu "L'Isola in collina"", z udziałem mniej lub bardziej znanych artystów.

Również w Ricaldone 20 lipca 2006 założono il Centro di Documentazione Permanente Luigi Tenco, pierwszą tego typu placówkę muzealną we Włoszech, poświęconą śpiewającemu autorowi.

Ciepłe słowa poświęcił Luigiemu Tenco w swojej autobiografii również Bruno Lauzi.

Club Tenco upamiętnił 40. rocznicę tragicznej śmierci swego patrona, wydając w listopadzie 2007 przegląd poświęcony Luigiemu, zatytułowany "Premio Tenco", oraz wydawnictwo "Il mio posto nel mondo. Luigi Tenco, cantautore. Ricordi, appunti, frammenti" (BUR) pod redakcją Enrico de Angelisa, Enrico Deregibusa i Sergio Secondiano Sacchiego.