Luis Buñuel

Luis Buñuel Portolés (ur. 22 lutego 1900 w Calandzie w Hiszpanii, zm. 29 lipca 1983 w Meksyku) – hiszpański reżyser filmowy i scenarzysta.

Studiował filozofię na uniwersytecie w Madrycie. Podczas studiów przyjaźnił się z Salvadorem Dalí i Federico Garcią Lorcą.

Debiutował w 1928 roku, realizując wraz z Salvadorem Dalím film Pies andaluzyjski. Większość filmów zrealizował we Francji i Meksyku.

Na początku kariery związał się z grupą surrealistów w Paryżu. Spotkanie to wywarło duży wpływ na jego twórczość. Większość jego filmów od tej pory miała liczne odniesienia zawierające elementy surrealizmu. Pierwsze dwa filmy tworzył razem z Salvadorem Dalím, po czym ich drogi rozeszły się. Odbył potem krótki staż w Hollywood po czym powrócił do Europy.

W czasie wojny domowej w Hiszpanii był po stronie republikanów. Po upadku republiki emigrował do USA. Tam przez pewien czas imał się różnych zajęć (m.in. pracował w Muzeum Sztuki Nowoczesnej). Jego kariera uległa wyraźnemu zahamowaniu. Po wojnie osiedlił się w Meksyku, gdzie po pewnym czasie na nowo rozpoczął kręcenie filmów.

W tym okresie tworzył głównie dzieła typowo komercyjne, jednak od czasu do czasu powstawały filmy nawiązujące do dawnych fascynacji reżysera. Do ważniejszych filmów tego okresu można zaliczyć Zapomniani, Wniebowstąpienie, Brutal, Zbrodnicze życie Archibalda de la Cruz, Nazarin, Viridiana, Anioł zagłady, Dziennik panny służącej, Szymon Pustelnik.

W 1967 we Francji powstał film Piękność dnia. Po tym filmie Buñuel tworzył już wyłącznie w Europie. Wtedy też powstały jego najważniejsze dzieła, które uważane są powszechnie za arcydzieła.

W 1982 wydał wspomnienia pt. Moje ostatnie tchnienie.

Filmografia

• Pies andaluzyjski (Un Chien Andalou) 1928
• Złoty wiek (L'Age d'Or) 1930
• Ziemia bez chleba (Las Hurdes: Tierra Sin Pan) 1933
• Hiszpania pod bronią. Madryt 36" 1937
• El Vaticano de Pio XII 1940
• Gran Casino (Gran Casino aka En el viejo Tampico 1947
• Wielki lekkoduch (El Gran Calavera) 1949
• Zapomniani (Los olvidados) 1950
• Susana 1951
• Kobieta bez miłości (Una mujer sin amor) 1951
• Córa oszustwa (La hija del engaño) 1951
• Wniebowstąpienie (Subida al cielo) 1952
• Brutal (El bruto) 1952
• On (Él) 1952
• Marzenia jeżdżą tramwajem (La ilusión viaja en tranvía) 1953
• Przygody Robinsona Crusoe (The Adventures of Robinson Crusoe) 1954
• Rzeka i śmierć (El río y la muerte) 1954
• Otchłanie namiętności (Abismos de pasión aka Cumbres Borrascosas) 1954
• Zbrodnicze życie Archibalda de la Cruz (Ensayo de un crimen) 1955
• Jutrzenka (Cela s'appelle l'aurore) 1955
• Śmierć w ogrodzie (La mort en ce jardin) 1956
• Nazarin 1958
• Gorączka w El Pao (La fièvre monte à El Pao) 1959
• Dziewczyna z wyspy (La joven) 1960
• Viridiana 1961
• Anioł zagłady (El ángel exterminador) 1962
• Dziennik panny służącej (Le journal d'une femme de chambre) 1964
• Szymon Pustelnik (Simón del desierto) 1965
• Piękność dnia (Belle de jour) 1967
• Droga mleczna (La Voie Lactée) 1969
• Tristana 1970
• Dyskretny urok burżuazji (Le charme discret de la bourgeoisie) 1972
• Widmo wolności (Le fantôme de la liberté) 1974
• Mroczny przedmiot pożądania (Cet obscur objet du désir) 1977