Powiedz o tym miejscu
pl

Maria Aleksandra Rzeuska

Data urodzenia:
05.09.1908
Data śmierci:
20.05.1982
Inne imiona lub nazwisko panieńskie:
Marianna z d. Rzewuska
Inne nazwiska/pseudonimy:
Marianna Aleksandra Rzeuska
Kategorie:
docent, dziennikarz, filolog, historyk, literat, naukowiec, uczestnik II wojny światowej, więzień polityczny, wykładowca
Narodowość:
 polska
Cmentarz:
Warszawa, Cmentarz Komunalny Północny - Wólka Węglowa

Uczona polska, historyk literatury, członkini Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Uczęszczała do Gimnazjum im. Królowej Jadwigi  w Siedlcach (do 1928 r.), następnie studiowała polonistykę i filozofię na  Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (lata 1929–35 ).

Po studiach była asystentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1935–39 ). 16 października 1935 r. otrzymała dyplom magistra filozofii w zakresie filologii polskiej, z wynikiem bardzo dobrym (praca magisterska na temat Analiza kompozycji w "Placówce" Prusa). W 1938 r. uznano jej pracę "Chłopi" Reymonta (353 s.) za rozprawę doktorską i po złożeniu egzaminu doktorskiego uzyskała tytuł doktora filozofii w zakresie filologii polskiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Jeszcze jako studentka uczestniczy czynnie w pracach Koła Filozoficznego Studentów Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W roku akademickim 1932-33 zostaje wiceprezesem Koła. W roku akademickim 1935-36 jej referat pt. O tzw. badaniach formalych nad literaturą uznano za najlepszy odczyt roku i przyznano jej nagrodę Koła. Wówczas w dokumentach uczelni jako nagrodzoną podaje się mgr Mariannę Rzeuską. 7 listopada 1938 r. odbyło się 224 zebranie naukowe Koła, na którym uczestniczy między innymi dr Maria Rzeuska i jej młodsza siostra mgr Lucyna Rzewuska

Po wybuchu wojny pracowała jako korektorka w redakcji "Gazety Ludowej", pomagała więźniom oraz osobom narodowości żydowskiej; była więziona przez niemieckie gestapo. Została uwięziona na Łukiszkach w Wilnie od 15 września 1941 r. do 3 lutego 1942 r. Później pracowała jako nauczycielka na tajnych kompletach w Wilnie (1942-44 ).

W latach 1944-47 pełniła funkcję naczelnika Wydziału Kultury w Urzędzie Głównego Pełnomocnika Rządu ds. Ewakuacji w Wilnie; była następnie referendarzem w Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków w Warszawie, a od 1948 r. adiunktem w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1954 r. została zwolniona z pracy ze względów politycznych , z Uniwersytetu Warszawskiego.  Mogła pracować w Archiwum Polskiej Akademii Nauk,  jako docent przy PAN-ie. Przeszła na emeryturę w 1974 r.

*  "W okresie powojennym Maria Rzewuska związała się na stałe z Warszawą . Do roku 1954 pracowała na Uniwersytecie Warszawskim ; tu  przeżyła najgorsze lata, by zostać usuniętą wtedy właśnie. Po roku 1956 na Uniwersytet i do zajęć dydaktycznych nie powróciła, choć był to czas powrotów. Pracowała aż do przejścia na emeryturę w Archiwum Polskiej Akademii Nauk, dysponując osobliwym tytułem (czy też nazwą funkcji): „docent przy PAN-ie"   ( ze wspomnień Michała Głowińskiego w Pamiętniku Literackim LXXV z 1984 r. ,  z. 1 ,  pt. Maria Rzeuska ) 

*  "Ze szczególną satysfakcją przywołuję Marię Rzeuską, była osobą niezwykłą. Miałem
to szczęście, że trafiłem na drugim roku do grupy, w której ona prowadziła
ćwiczenia z poetyki. Do dzisiaj mam wobec niej poczucie wdzięczności, na żadnych
innych zajęciach w czasie czteroletnich studiów nie nauczyłem się tak dużo,
to dzięki nim wcześnie zdecydowałem, że zajmę się poetyką. Uczennica Manfreda
Kridla w okresie międzywojennym związana z ośrodkiem wileńskim wprowadzała
w arkana analizy dzieła literackiego. Jej zajęcia miały charakter propedeutyczny,
wręcz elementarny, zapoznawały z podstawowymi pojęciami i uczyły zasadniczych
procedur. I także na tym polegała jej wielkość, nikt inny o tego rodzaju sprawach
nie mówił. Były to zajęcia całkowicie pozaideologiczne, co stanowiło wtedy ewenement,
należały do innego, chciałoby się powiedzieć normalnego, czyli nietotalitarnego
świata (Głowiński 2010, s. 165)."

*  Adres www do artykułu pt. Maria Rzeuskahttp://bazhum.muzhp.pl/artykul/lista/?type=adv&title=maria+rzeuska&journal=&author=&text=&year_from=&year_to=

Do opisu pracy Marii w latach 1944-1947 odniósł się autor artykułu pt. "Walka o tzw. Rewindykację Wileńskich Dóbr Kultury po II Wojnie Światowej" Roman Olkowski w Roczniku Muzealnictwo nr 58 z 2017 r.

**  Adres do artykułu jw.https://muzealnictworocznik.com/resources/html/article/details?id=150287

**  " Od 1 I 1948 do 1 X 1954 była adiunktem w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu

Warszawskiego. Prowadziła zajęcia z analizy dzieła literackiego.

Została zwolniona z pracy na uniwersytecie po awansie z adiunkta na docenta

(w okresie stalinowskim zniesiono habilitację, docentem zostawało się z nominacji).

Archiwa i biblioteki były wówczas instytucjami, do których przyjmowano osoby

źle widziane politycznie. " - wycinek życiorysu ze Słownika Biograficznego Archiwistów Polskich,

Tom III , 1835-1915.

***  Pomoc ludności narodowości żydowskiej opisuje  Elżbieta Janus (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego /
Instytut Badań Literackich PAN, Polska) w artykule pt. Kartka z dziejów Uniwersytetu w Wilnie – wybrane wątki
biograficzne (https://doi.org/10.15388/PZOP.2020.17) ***.

Cytat : " We wspomnieniach Janiny Zienowicz (29) pojawia się wiele osób pomagających Żydom w Wilnie. Z seminarium prof. Kridla wymienieni są: Maria Rzeuska (30) i Eugenia Krassowska (późniejsza Minister Oświaty i Szkolnictwa Wyższego w Warszawie)......

29 J. Zienowicz-Zagał, Spotkani w drodze, [w:] Ten jest z Ojczyzny mojej. Polacy
z pomocą Żydom, 1939–1945, oprac. W. Bartoszewski i Z. Lewin, 2 ed., Kraków
1969, s. 768–772.
30 „Najwięcej [w sprawie koleżanki ze studiów Trajewickiej (Szumskiej)]
zdziałała Maria Rzeuska, chociaż miała wtedy ‚własne konto’ pomocy Żydom mocno
obciążone” – pisze Janina Zienowicz. Tamże......... "

***  Jeszcze o zwolnieniu z Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie artykułu jw. ***

Cytat :  (Maria Rzeuska) " W latach 1948–1954
pracowała na Uniwersytecie Warszawskim jako adiunkt w Katedrze Historii
Literatury Polskiej. Została z niego usunięta i po 1956 r. na uczelnię już nie
wróciła. Jak pisze Elisabeth Kridl Valkenier (córka prof. Kridla), ci „którzy
podjęli otwarcie i bezkompromisowo wileńską metodologię, byli pozbawiani
możliwości pracy zawodowej oraz kontaktów z uniwersytecką młodzieżą
(Rzewuska)(10). Przez następne 20 lat była docentem w Archiwum PAN. ......

(10) E. Kridl Valkenier, Maria Renata Mayenowa – Manfred Kridl, [w:] Obecność.
Maria Renata Mayenowa (1908–1988), pod red. B. Chodźko, E. Feliksiak i
M. Olesiewicza, Białystok 2006, s. 79–80.  .......  "

 

 

 

Maria zmarła dn. 20.05.1982 r. w Warszawie, po długiej i ciężkiej chorobie.

Została pochowana na Cmentarzu Komunalnym Północnym w dzielnicy Bielany , w Warszawie .

 (Kwatera: W-V-7 Rząd: 6, Grób: 20) , jako Marianna  Aleksandra Rzeuska.

 

                            Cześć Jej pamięci !                                  

 

 

Transliteracja (sposób , metoda konwersji pisma z np. j. polskiego na alfabet rosyjski) nazwiska ,                                   wyjątki od reguły - patrz (  https://timenote.info/pl/about.: Rzewuski -> Rzeuskij .

Taka transliteracja błędnie zmieniała nazwiska na lata . W dowodzie osobistym z 1933 r. Bronisław ma już właściwie brzmiące polskie nazwisko . Dzieci Bronisława jeszcze po II wojnie zmieniały urzędowo swoje nazwiska na prawidłowe . Jedynie  córka Maria , mimo że w szkole średniej używała nazwiska Rzewuska , właściwie od czasu studiów na USB w Wilnie używała tylko nazwiska Rzeuska .

 

Z okazji 120-lecia  Liceum im św. Królowej Jadwigi w Siedlcach , której to absowentki z roku 1934 uratowały w czasie likwidacji getta niemieckiego , malutką Rachelę , odbyły się w dniach 15-21 września 2024 r. uroczyste obchody . Były to m.in. zawody sportowe , zjazd absolwentów , część oficjalna i artystyczna w Centrum Kultury i Sztuki , odsłonięcie muralu  i trablicy upamiętniającej na szkolnym budynku , szkolna sztuka teatralna  pt. "Przyszłaś z Rachelą"  Ewy Kamińskiej-Kuć . 

Siedlce. IX Zjazd Absolwentów II LO 02.  21.09.2024r.
 Część oficjalna .

 

 

Strona www : https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Rzeuska

                         https://pl.wikipedia.org/wiki/Więzienie_na_Łukiszkach

Strona www : http://www.siedlce-zwiedzanie.pl/familijne.htm

Zdjęcia na wwwhttps://awers-rewers.pl/?s=rzeuska&id=30521

 

Rodzice Marii : Bronisław Rzewuski i Bronisława z d. Remiszewska .

Rodzeństwo Marii 1908 : Józef 1907 ,  Jadwiga 1910 , Karol 1911 , Janina 1913 , Longin 1915 , Lucyna 1917 , Narcyza 1919 .

 

         Powyższe dane zebrał bratanek Marii , syn Longina , Michał Rzewuski.


 

Brak miejsc

    loading...

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1Bronisław RzewuskiBronisław Rzewuskiojciec17.04.187129.07.1942
        2Bronisława RzewuskaBronisława Rzewuskamatka25.10.188802.07.1968
        3Karol RzewuskiKarol Rzewuskibrat29.12.191108.09.1939
        4Longin RzewuskiLongin Rzewuskibrat05.09.191525.08.2000
        5Józef Bronisław RzewuskiJózef Bronisław Rzewuskibrat10.02.190716.12.1983
        6Narcyza BolesławskaNarcyza Bolesławskasiostra29.10.191904.12.2002
        7Lucyna RzewuskaLucyna Rzewuskasiostra29.01.191706.04.2004
        8Jadwiga KotiukJadwiga Kotiuksiostra29.01.191011.07.1988
        9Janina RzewuskaJanina Rzewuskasiostra23.12.191312.08.1978
        10Aleksander RzewuskiAleksander Rzewuskiwujek00.00.1875
        11Józef RemiszewskiJózef Remiszewskiwujek00.00.1885
        12Bolesław RemiszewskiBolesław Remiszewskiwujek00.00.1894
        13Zofia PolkowskaZofia Polkowskaciotka12.02.1898
        14Klaudiusz KotiukKlaudiusz Kotiukbratanek/siostrzeniec11.07.194002.01.2009
        15Marek RzewuskiMarek Rzewuskibratanek/siostrzeniec08.12.194419.04.1945
        16Tomasz RzewuskiTomasz Rzewuskibratanek/siostrzeniec12.09.195115.07.1991
        17Wojciech BolesławskiWojciech Bolesławskibratanek/siostrzeniec21.02.195225.08.1954
        18Izabela HrynkiewiczIzabela Hrynkiewiczbratanica/siostrzenica07.10.194720.05.2011
        19Zofia RzewuskaZofia Rzewuskaszwagierka29.12.192117.10.1970
        20Janina RzewuskaJanina Rzewuskaszwagierka28.11.190927.11.1993
        21Aleksy KotiukAleksy Kotiukszwagier12.02.191521.02.2000
        22Ignacy BolesławskiIgnacy Bolesławskiszwagier19.12.190824.07.1988
        23Michał RzewuskiMichał Rzewuskidziadek00.00.182817.03.1910
        24Franciszek RemiszewskiFranciszek Remiszewskidziadek14.05.1857
        25Antonina RzewuskaAntonina Rzewuskababcia00.00.183520.09.1898
        26Julianna RemiszewskaJulianna Remiszewskababcia20.10.1858
        27
        Felicjan Rzewuskipradziadek00.00.180000.00.1860
        28Michał RzewuskiMichał Rzewuskikuzyn29.09.191913.10.1972
        29
        Jerzy Remiszewskikuzyn24.04.191910.09.1944
        30Piotr RzewuskiPiotr Rzewuskikuzyn01.03.190730.01.1975
        31Adam SobiczewskiAdam Sobiczewskiznajomy21.08.193120.10.2017

        Nie określono wydarzenia

        Dodaj słowa kluczowe
        ŁukiszkiUSBwilnoGestapoUWReymontdocentUniwersytet Stefana BatoregoUniwesytet WarszawskiP A NChłopi ReymontaGimnazjum im. Królowej JadwigiKrólówka