Martha Washington

Martha Dandridge Custis Washington (ur. 2 czerwca 1731 w Williamsburgu, zm. 22 maja 1802 w Mount Vernon) – pierwsza amerykańska pierwsza dama (1789-1797).

Biografia

Martha Dandridge, 1757 rok

Urodziła się 2 czerwca 1731 w Williamsburguw stanie Wirginia jako najstarsza córka farmera Johna Dandridgea (1700-1756) i Franceski Jones (1710-1785). Należała do zamożnej i znanej rodziny. Jej rodzice byli właścicielami plantacji w okolicachWilliamsburga, który był siedzibą brytyjskiegogubernatora. Podobnie jak wiele kobiet w jej czasach, Martha rozwijała swoje talenty towarzyskie, lecz nie otrzymała znaczącej edukacji. Jej utrapieniem pozostała słaba znajomość gramatyki i pisowni, ale potrafiła sobie z tym problemem poradzić. Kiedy jako młoda wdowa musiała zająć się prowadzeniem interesów, zatrudniła sekretarza, któremu dyktowała listy, a następnie przepisywała je własną ręką. Jako pierwsza dama każdego dnia czytała kilka różnych gazet. Wytrwałość w dążeniu do celu była cechą wyraźnie się ujawniającą w charakterze Marthy już wtedy, gdy liczyła sobie ona kilkanaście lat.

Jako śmiała 17-latka zdobyła serce Daniela Parke Custisa (1711-1757), bogatego plantatora. Jej przyszły mąż był ponad dwukrotnie starszy od niej. Mając 18 lat wyszła za mąż za Daniela. Mieli czworo dzieci:

• Daniel Custis (1751-1754)
• Frances Custis (1753-1757)
• John „Jacky” Parke Custis (1754-1781)
• Martha „Patsy” Parke Custis (1756-1773).

Wnuczka Johna Parke została żoną generała Roberta E. Lee, walczącego po stronie Konfederatów podczas wojny secesyjnej.

Po śmierci męża, miała 26 lat i była uznawana za najbogatszą wdowę w stanie Wirginia. Spadek po mężu obejmował setki niewolników i 17 000 akrów upraw tytoniu. Sama zajęła się prowadzeniem interesów i mimo braków w wykształceniu korespondowała z partnerami handlowymi w odległym Londynie.

Martha Waszyngton z drugim mężem i dziećmi

6 stycznia 1759 wyszła powtórnie za mąż, za George’a Washingtona, ówczesnego stanowego deputowanego. Państwo Washington nie mieli własnych dzieci. Przez następne 25 lat cieszyli się domowym szczęściem, doglądając plantacji i biorąc udział w życiu towarzyskim Fredericksburga,Alexandrii i Williamsburga.

Jeśli można w kilku słowach opisać życie Jerzego i Marthy Waszyngtonów, najlepszym określeniem będzie „pełniona z niechęcią służba”. Gdy wybuchła wojna, Martha nie oczekiwała bezczynnie w Mount Vernon. Mimo obaw męża, dołączyła do niego na froncie. Podobno chwaliła się, że słyszała huk działa, który rozpoczął walki i była dość blisko, by usłyszeć jak cichnie artyleria, a przechwałki te nie odbiegały zbyt daleko od prawdy.

Zachował się w źródłach opis osoby Marthy Waszyngton, w 1777 roku towarzyszącej wojskom, którego autorką była odwiedzająca ją Martha Dangerfield Bland. Pisała do swej szwagierki: Ta zacna dama wydaje się być niezmiernie szczęśliwa, gdy przebywa u boku swego «Staruszka», jak go nazywa. Często urządzamy konne przejażdżki – generał, jego pani, panna Livingston i jego adiutanci (...). Generał wówczas zrzuca maskę bohatera i zmienia się w miłego, skorego do pogawędki kompana. Czasem okazuje ogromny tupet – w sposób, jaki Ty, Fanny i ja tak lubimy.

U boku swego męża Martha pomagała przepisywać wojskową korespondencję, co w czasach przed wynalezieniem kserokopiarek iInternetu było ciężką i niewdzięczną pracą. Dzięki temu poznała sekrety wojskowego wywiadu i strategii, warunki życia w armii i sposoby zapewniania jej zaopatrzenia.

Martha i Jerzy Waszyngtonowie przyjmujący bohatera rewolucji

Martha całą duszą była oddana w sprawy wojny. Tworzyła organizacje kobiet, które miały wspomagać walczących. Ich członkinie spotykały się między innymi w Kennmore Inn we Fredericksburgu, wzniesionym w 1752 roku początkowo jako miejska rezydencja siostry Jerzego, Betty. Kobiety pomagały przygotowywać bandaże, pakować odmierzone porcje prochu, by żołnierze w ogniu bitwy mogli szybko nabić karabiny lub muszkiet, zajmowały się rannymi w szpitalach. Starały się też ulżyć rodzinom walczących oraz tym, którym Brytyjczycy spalili domostwa, wybili żywny inwentarz lub zniszczyli plony. Wysiłki lady Waszyngton ściągnęły na nią wrogość Brytyjczyków, którzy w pewnej chwili zagrozili nawet, że wezmą ja do niewoli.

Wnuk Marthy, Custis Waszyngton, wspominał, że weterani, których odsyłano od drzwi gabinetu generała Waszyngtona, z radością spotykali się z panią Waszyngton. Często wręczała im niewielkie kwoty w formie podarunków i uwielbiała słuchać ich wojennych opowieści, rewanżować się także swoimi wspomnieniami. Czasem wstawiała się za weteranami, którzy mieli jakieś zatargi z prawem i nalegała, by mąż skorzystał dla nich z prawa łaski.

Martha uważała obowiązki pierwszej damy za nużące. Pierwsza dama w większości z radością spełniała swoje obowiązki, lecz nie te, które wiązały się z podejmowaniem gości, wydawaniem przyjęć i innymi wydarzeniami publicznymi. Pociągało ją za to wszystko, co miało związek z walką zbrojną w okresie wojny o niepodległość. Za czasów Waszyngtona Dom Prezydenta został przeniesiony zNowego Jorku do Filadelfii. W obu tych miastach Martha nie tylko musiała sprostać obowiązkom żony prezydenta, lecz wraz z mężem tworzyła też zwyczaje odpowiadające wizerunkowi nowej republiki.

Najłatwiejsze byłoby naśladowanie protokołu europejskich dworów z ich, tak często spotykanymi, zmanierowaniem, przerostem form i sztywną etykietą. Dzieciństwo i młodość spędzone w pobliżu Williamsburga z pewnością przyzwyczaiły Marthę do takiego modelu życia towarzyskiego. Jednak generał i jego małżonka nadali rozrywkom w Białym Domu inny wyraz. Ich głównym celem była legitymizacja młodej republiki. Starali się zrealizować ten cel poprzez sformułowanie protokołu, który stanowił niełatwe połączenie zasad plebejskiej równości i arystokratycznego poważania hierarchii.

Martha Dandridge Custis Washington, obraz namalowany w1878 roku.

Martha była pierwszą małżonką prezydenta, która zastąpiła męża podczas publicznych uroczystości. Ponieważ Jerzy Waszyngton czuł się na tyle chory, że uniemożliwiało mu to wzięcie udziału w nabożeństwie poświęconym pamięci generała Nathanaela Greene’a, bohatera rewolucji, żona zajęła jego miejsce wśród dygnitarzy i członków Kongresu.

Martha ubierała się prosto, lekceważąc panującą modę. Ulubionym jej środkiem lokomocji był jednak złocony powóz, którego używała codziennie, udając się z wizytą. Niebawem gazety zaczęły krytykować pierwszą damę, że zachowuje się jak królowa. Inni natomiast narzekali, że protokołowi Białego Domu brakuje dworskiej elegancji, a europejska monarchini z pewnością potrafiłaby zgromadzić wokół siebie królewską świtę, która robiłaby lepsze wrażenie. Po raz pierwszy, a przecież nie ostatni, prasa wysuwała zarzuty pod adresem pierwszej damy.

Martha podobno wyrażała opinię na temat polityki prezydenta, zwłaszcza zagranicznej. W swoich listach pierwsza dama wyrażała pogląd, że czas uciszyć animozje czasów rewolucji i przywrócić dobre układy z Anglią. Nie wiadomo do jakiego stopnia poglądy Marthy wpłynęły na politykę Waszyngtona. Udzielne przez nią rady pozostały w sferze prywatnej, niewiele z nich zatem znalazło odbicie w zachowanej korespondencji.

Prezydent Washington zmarł 14 grudnia 1799; przeżyli wspólnie 40 lat i 342 dni. Po śmierci męża pierwsza dama zniszczyła całą prywatną korespondencję, którą prowadzili przez tyle burzliwych lat publicznego życia. Martha nie będąc już żoną prezydenta, otwarcie wyrażała swoje polityczne zapatrywania, dzieląc się nimi z przyjaciółmi, którzy odwiedzali ją w Mont Vernon.

Martha zmarła 22 maja 1802, 2 lata i 159 po swoim mężu. Pochowani są w Mount Vernon.

Ciekawostki 

• Martha Washington nie potrafiła poprawnie napisać listu. Wielokrotnie to jej mąż George pisał w jej imieniu.
• Gdy była żoną prezydenta USA, tytułowano ją Lady Washington. Sformułowanie pierwsza dama zostało użyte dopiero w odniesieniu do Lucy Hayes (1877-1881)